متن کامل برجام به زبان انگلیسی

در این نوشتار از واژه گریزانه به جای سانتریفوژ استفاده شده‌است.

مفاد برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) به ۱۰۹ صفحه و ۵ ضمیمه می‌رسد.[۱۶] برخی از مهم‌ترین بندهای این توافق‌نامه به قرار زیر است:[۱۶][۱۷]

طبق مفاد ذکر شده در بالا “زمان ایران برای فرار”—وقت مورد نیاز ایران برای تولید مواد مورد نیاز برای ساخت تنها یک سلاح هسته‌ای اگر این کشور توافق‌نامه را لغو کند—از ۲ تا ۳ ماه به ۱ سال افزایش خواهد یافت و این روند به مدت ۱۰ سال ادامه خواهد داشت.[۱۶][۲۰]

از جمله‌بندهایی که در برجام در رابطه با برداشتن تحریم‌های ایران آورده شده، به موارد زیر اشاره می‌شود:

بسیاری از مردم با حضور خیابانی در شهرهای تهران، کرج، بروجرد، بوشهر، سنندج، مشهد، شهرکرد، زنجان، کرمان، اردبیل، سمنان، کرمانشاه، شیراز، یاسوج، بندرعباس، گناوه، بیرجند، یزد، اصفهان، زاهدان، اراک، قزوین، همدان، بجنورد و قم از توافق هسته‌ای ابراز شادمانی کردند و در تهران شعارهایی مانند «سفیر صلح ایران، تشکر تشکر – روحانی زنده باد، هاشمی پاینده باد – روحانی متشکریم – نیروی انتظامی تشکر، تشکر» و «توافق بعدی ما، حقوق شهروندی ما» در بین مردم داده شد.[۴۴]

طبق برجام، این توافق رسماً مورد حمایت شورای امنیت سازمان ملل قرار گرفت[۵۴][۵۵] و آن را با گنجانیدن در حقوق بین‌الملل قانوناً الزام‌آور ساخت.[۵۶][۵۷]

سامانتا پاور سفیر آمریکا در سازمان ملل متحد، بلافاصله پس از این رأی‌گیری به شورای امنیت گفت که کاستن از تحریم‌ها تنها زمانی شروع خواهد شد که ایران الزامات خود را به طرز تأیید شده‌ای به جا آورده باشد، و نیز ایران را به «رها کردن فوری همهٔ آمریکاییان به ناحق بازداشت شده» فراخواند و مشخصاً از امیر میرزایی حکمتی، سعید عابدینی، و جیسون رضاییان، که در ایران زندانی بودند و رابرت لوینسون، که در ایران مفقود شده، نام برد.[۵۷][۵۸]

همان روز که قطعنامه توسط شورای امنیت تصویب شد، اتحادیهٔ اروپا از طریق رأی‌گیری در جلسهٔ شورای امور خارجی (گروه وزرای امور خارجهٔ اتحادیهٔ اروپا) در بروکسل برجام را تأیید کرد. تأیید برجام به معنی برداشته شدن برخی از تحریم‌های اتحادیهٔ اروپا بود که از میان آن‌ها می‌توان به لغو ممنوعیت خرید نفت ایران اشاره کرد.[۵۷][۵۹] اتحادیه به تحریم‌های حقوق بشری و موانع تجاری برای برنامهٔ موشک‌های بالستیک ادامه می‌دهد.[۵۷] ناظران مصوبهٔ اتحادیهٔ اروپا را به عنوان پیامی به کنگرهٔ آمریکا تلقی کردند.[۵۹]

طبق قوانین آمریکا، برجام نوعی از توافق اجرایی است.[۶۰][۶۱] برخلاف معاهده‌ها، که برای تأیید نیاز به رأی دو سوم سنا دارند، توافق‌های اجرایی معمولاً نیاز به هیچ گونه تأیید کنگره ندارند.[۶۰][۶۰][۶۲] در سال ۲۰۰۳ دیوان عالی آمریکا در پروندهٔ انجمن بیمهٔ آمریکا در برابر گرمندی حکم کرد که «رئیس‌جمهور اقتدار انجام توافق‌های اجرایی با دیگر کشورها را بدون نیاز به تصویب سنا یا تأیید کنگره داراست، این قدرت از سال‌های اول جمهوری به کار گرفته شده‌است.»[۶۱][۶۳] به هر روی بر اساس مفاد لایحهٔ بازبینی توافق هسته‌ای ایران ۲۰۱۵، که در ۲۲ مه ۲۰۱۵ با امضاء تبدیل به قانون شد،[الف] این توافق یک دورهٔ شصت روزهٔ بازبینی در کنگرهٔ آمریکا را طی کرد.[۶۶] طبق آن لایحه، به محض ارسال همهٔ مدارک به کاخ کنگره آمریکا، کنگره شصت روز وقت داشت که یک قطعنامهٔ تأیید تصویب کند، یک قطعنامهٔ عدم تأیید تصویب کند یا هیج کاری نکند.[۶۶] (لایحه برای رئیس‌جمهور زمان اضافی پس از شصت روز در نظر گرفته تا قطعنامه را وتو کند و برای کنگره وقت در نظر گرفته تا رأی بگیرد و وتو را بپذیرد یا وتو را بشکند)[۶۷] رئیس‌جمهور اوباما گفته بود که هر قطعنامهٔ عدم تأیید، که نیاز به رأی مخالف حداقل ۶۰ سناتور دارد، را وتو خواهد کرد.[۶۶] بدین ترتیب جمهوریخواهان تنها در صورتی که دو سوم هر دو مجلس کنگره را می‌توانستند با خود همراه کنند، می‌توانستند وتوی هر قطعنامهٔ عدم تأیید را بشکنند.[۶۶][۶۸] این بدین معنا بود که ۳۴ رأی در سنا می‌توانست وتو را حفظ کرده و برجام را به مرحلهٔ عمل در بیاورد.[۶۷][۶۹] همهٔ ۵۴ سناتور جمهوریخواه و ۴ سناتور دمکرات مخالفت، و ۴۲ سناتور دمکرات موافقت خود را با این طرح اعلام کردند.[۷۰] در ۲ سپتامبر ۲۰۱۵، با اعلام حمایت سناتور باربارا میکولسکی از این توافق، اوباما رأی کافی برای پیشگیری سنا از شکستن وتوی خود را به دست آورد و بدین ترتیب سنا نمی‌توانست جلوی پیشبرد این طرح را بگیرد.[۷۱] با اعلام نظر سه سناتور دیگر در ۸ سپتامبر، تضمین شد که سنا نخواهد توانست به این طرح رأی مخالف بدهد.[۷۲] در ۱۰ سپتامبر، سنا با ۵۸ رأی موافق و ۴۲ رأی مخالف، از پیشبرد طرح عدم موافقت با توافق با ایران، بازماند و این طرح به رأی گذاشته نشد. با این وجود، یک روز بعد مجلس نمایندگان آمریکا قطعنامهٔ تأیید توافق با ایران را با ۲۶۹ رأی مخالف در مقابل ۱۶۲ رأی موافق رد کرد که با توجه به به رأی گذاشته نشدن طرح در سنا، تأثیری در اجرای آن نداشت.[۷۳]

در روز پنچشنبه ۲۶ شهریور ۱۳۹۴ در آخرین تلاش جمهوری خواهان مجلس سنای ایالات متحده در کسب آرا برای یک متمم به منظور رد کردن برجام شکست خوردند. این متمم ایران را پیش از برداشته شدن تحریم‌های ایالات متحده مستلزم به رسمیت شناختن کشور اسرائیل و آزاد کردن اتباع آمریکایی می‌کرد. این متمم نیاز به ۶۰ رأی داشت اما با آرا ۵۳ به ۴۵ شکست خورد. میچ مکانل پیش از رای‌گیری به نزدیک‌بینی کاخ سفید در برابر میلیاردها دلاری که به خزانه ایران برای استفاده در تروریسم روانه خواهد شد اعتراض کرد، اما دموکرات‌ها به بیان هری رید، رهبر دموکرات سنا، این تلاش را یک «رای‌گیری نمایش بدبینی» عنوان کردند. هرچند آخرین مهلت برای رای‌گیری دربارهٔ این توافق پنجشنبه بود، اما کنگره هنوز می‌توانست تاکتیک‌های دیگری را برای مخالفت به کار ببندد.[۷۴]

همزمان خبرگزاری‌های ایران نیز از سومین و آخرین دور از رأی‌گیری نمایندگان سنا برای رد برجام خبر دادند.[۷۵] به گزارش خبرگزاری‌های ایران پیش از رأی‌گیری نهایی طرح رد برجام، در مورد متمم پیشنهادی برای منوط شدن رفع تحریم‌های ایران به آزادی اتباع آمریکایی زندانی در ایران و همچنین به رسمیت شناختن اسرائیل از سوی ایران، رأی‌گیری شد. این متمم را میچ مکانل، رهبر اکثریت جمهوری‌خواه سنا ارائه کرده بود. طرح متمم مذکور با ۵۳ رأی موافق و ۴۵ رأی مخالف، رأی نیاورد. پس از آن، طرح رد برجام نیز با ۵۶ رأی موافق، ۴۲ رأی مخالف، در مجلس سنای آمریکا رد شد و باراک اوباما، بدون استفاده از حق وتوی خود، اجازهٔ اجرایی کردن برنامه جامع اقدام مشترک را دریافت نمود.[۷۶]

روز پنجشنبه یکم اکتبر ۲۰۱۵ در مجلس نمایندگان ایالات متحده طرحی به رأی گذاشته شد که پیش از پرداخت غرامت ۴۰ میلیارد دلاری ایران که دادگاه‌های آمریکا برای «قربانیان حملات تروریستی مورد حمایت ایران» تعیین کرده‌اند، رئیس‌جمهور حق لغو تحریم‌ها را ندارد. سال ۲۰۱۴ دادگاه نیویورک حکم برداشت غرامت ۱ میلیارد و ۷۵۰ میلیون دلاری از اموال بلوکه شده ایران را داد تا بین خانواده کشته‌شدگان حملات تروریستی همچون بمب‌گذاری سال ۱۹۸۳ در پایگاه تفنگداران دریایی آمریکا در بیروت تقسیم شود. این طرح غرامت ۴۰ میلیاردی با ۲۵۱ رأی موافق و ۱۷۳ رأی مخالف در مجلس نمایندگان با اکثریت جمهوری‌خواه تصویب شد اما احتمال تصویب آن در سنا کم بود و همچنین اوباما نیز می‌توانست آن را وتو کند.[۷۷]

یکی از مسائل مناقشه‌برانگیز دربارهٔ برجام، تصویب آن در مجلس ایران بود. مجلس که در چند هفته از تابستان ۱۳۹۴ تعطیل بود و مسئول تصویب یا رد برجام در ایران شناخته می‌شد که البته حسن روحانی، عباس عراقچی و محمدباقر نوبخت گفتند که نیازی به تصویب برجام مجلس نیست. اما چند روز بعد در ۱۲ شهریور ۱۳۹۴ سید علی خامنه‌ای، رهبر ایران تأکید کرد که مصلحت نیست مجلس از موضوع برجام کنار گذاشته شود.

بر همین اساس مجلس ایران، کمیسیون ویژه‌ای برای بررسی برجام تشکیل داد. این کمیسیون ۱۵ عضو داشت و ریاست آن بر عهده علیرضا زاکانی بود و اکثریت اعضاء آن را نمایندگان مخالف برجام تشکیل می‌دادند. در طول جلسات این کمیسیون، صاحب نظران سیاسی، اقتصادی، حقوقی و هسته‌ای به جلسه دعوت شده و به اظهار نظر پرداختند. محمدجواد ظریف، رئیس تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای،[۷۸] سعید جلیلی، رئیس سابق تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای،[۷۹] علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی، عباس عراقچی، فریدون عباسی، مجید تخت‌روانچی از اعضاء تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای، سید محمود علوی، وزیر اطلاعات،[۸۰] علی باقری، علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی، ولی‌الله سیف، رئیس بانک مرکزی و … بخشی از افرادی بودند که در جلسات این کمیسیون حضور می‌یافتند.[۸۱] همچنین یوکیا آمانو دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز با حضور در کمیسیون برجام به ارائه نظرات خود پرداخت.[۸۲] نهایتاً پس از یک ماه در ۱۲ شهریور ۱۳۹۴، گزارش کمیسیون برجام در صحن علنی مجلس قرائت گردید. گزارشی که اکثر نمایندگان معتقد بودند به صورت یکجانبه و توسط تیم سعید جلیلی نگاشته شده‌است.[۸۳] حتی پنج تن از اعضاء کمیسیون برجام با مفاد این گزارش مخالفت کرده و آن را مردود دانستند و در این رابطه بیانیه‌ای صادر کردند. این بیانیه به امضای علاء الدین بروجردی، نماینده مردم بروجرد و رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، غلامرضا تاجگردون، نماینده مردم گچساران، مسعود پزشکیان، نماینده مردم تبریز، عباسعلی منصوری آرانی، نماینده مردم کاشان و منصور حقیقت پور نماینده مردم اردبیل رسیده بود.[۸۴]

ابهاماتی که در رابطه با گزارش کمیسیون برجام وجود داشت، منجر به طولانی شدن بازهٔ بررسی برجام در مجلس گردید و حتی برخی از مراجع تقلید از جمله ناصر مکارم شیرازی، از این تعلل انتقاد کرده و آن را مایهٔ ضمان دانستند، تمام موارد مذکور موجب گردید تا کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس به ریاست علاء الدین بروجردی وارد عمل شده و طرح «اقدام متناسب و متقابل دولت در اجرای برجام» را به مجلس ارائه نمود.
متن کامل برجام به زبان انگلیسی

طی این جلسه، علی‌اکبر صالحی و رسانه‌های اصلاح‌طلب ادعا کردند که او و محمد جواد ظریف از سوی روح‌الله حسینیان از مخالفین برجام طرح تهدید به مرگ شدند. صالحی در صحن مجلس گفت: «الان یک برادر عزیزی آمده اینجا و با قسم جلاله می‌گوید که شما را می‌کشیم و در رآکتور اراک رویتان سیمان می‌ریزیم.»[۸۵]

نمایندگان منتقد برجام در مجلس بلند شده و صالحی را دروغگو خطاب کردند. رسایی گفت که حرف‌های حسینیان شوخی بوده و در حال خنده و قهقه بیان شده‌است. مجید انصاری معاون پارلمانی رئیس‌جمهور نیز تهدید شدن ظریف و صالحی به مرگ توسط برخی نمایندگان مجلس را تأیید کرد. ابوذر ندیمی، نماینده لاهیجان در مجلس این تهدید را از شوخی‌های رایج در مجلس توصیف کرد که صالحی آن را جدی گرفته‌است.[۸۵] انعکاس این رویداد در شبکه‌های اجتماعی، گسترده بود و علی مطهری رویداد روز یکشنبه ۱۹ مهر دربارهٔ تهدید صالحی و ظریف به مرگ را ناگوار خواند.[۸۶] روح‌الله حسینیان بعداً با صدور بیانیه‌ای ماجرا را توضیح داد و اظهار داشت که چون ظریف و صالحی با از بین بردن بخشی از توانمندی هسته‌ای بازدارندهٔ ایران ممکن است باعث تسهیل امکان حمله اسرائیل به ایران شده باشند به آن‌ها گفته که اگر اسرائیل بعد از برجام به ایران حمله کند مردم آن‌ها را دستگیر و محاکمه خواهند کرد و او هم اگر قدرت داشته باشد آن‌ها را در قلب رآکتور اراک که سیمان کردند قرار می‌دهد.[۸۷] گفته شده مدتی بعد صالحی طی عیادت از حسینیان در بیمارستان کمی ابراز پشیمانی و گریه کرده و به او گفته قصد تخریبش را نداشته‌است.[۸۸]

در ۱۹ مهر ۱۳۹۴، رأی‌گیری در رابطه با طرح «اقدام متناسب و متقابل دولت در اجرای برجام» انجام شده و کلیات طرح مذکور با ۱۳۹ رأی موافق، ۱۰۰ رأی مخالف و ۱۲ رأی ممتنع به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید.[۸۹][۹۰]

تصویب کلیات طرح برجام با مخالفت شدید رئیس کمیسیون ویژه برجام و اعضاء جبهه پایداری گردید و قرار شد جزئیات این طرح دو روز بعد در مجلس مورد بررسی قرار گیرد. نهایتاً در ۲۱ مهر ۱۳۹۴، جزئیات طرح اقدام متناسب و متقابل دولت در اجرای برجام با ۱۶۱ رأی موافق، ۵۹ رأی مخالف و ۱۳ رأی ممتنع در مجلس شورای اسلامی تصویب گردید.[۹۱] به گزارش بی‌بی‌سی، در این روز برخی نمایندگان فاش کردند که شب قبل، اصغر حجازی از بیت رهبری، با رئیس مجلس و دبیر شورای امنیت ملی جلسه گذاشته و مقرر کرده که اجرای برجام به سرعت به تصویب برسد و در نتیجه اجرای توافق هسته ای در عرض ۲۰ دقیقه تصویب شد و در مجلس اصولگرایی که مخالفان توافق هسته‌ای در آن اکثریت قاطع را داشتند، تنها ۵۹ نماینده به اجرای این توافق رای منفی دادند.[۹۲]

طرح اجرای برجام روز بعد نیز در شورای نگهبان با اکثریت قاطع آراء تأیید[۹۳] و در ۲۳ مهر ۱۳۹۴، علی لاریجانی، رئیس مجلس، قانون «اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران در اجرای برجام» را برای اجرا به رئیس‌جمهور ابلاغ کرد.[۹۴]

در ۲۹ مهر ۱۳۹۴ سید علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران در نامه‌ای به حسن روحانی بر الزامات ۹ گانه‌ای در مسیر اجرای برجام تأکید کرد.[۹۵][۹۶][۹۷] خامنه ای در این نامه ضمن عبرت آموز خواندن تجربه این قرارداد، با یادآوری «خصومت و اخلال آمریکا در مسئله هسته ای ایران» گفت که ورود آمریکا در مذاکرات هسته‌ای «فریبکارانه و با غرض پیشبرد هدف‌های خصمانه خود دربارهٔ جمهوری اسلامی بوده و نه با نیت حل و فصل عادلانه» و بعید است در آینده نیز آمریکا جز این روش عمل کند.[۹۵][۹۶] او همچنین محصول مذاکرات برجام را دارای موارد متعددی از نقاط ابهام و ضعف‌های ساختاری دانست و در نه بند نکاتی را به روحانی یادآور شد که باید رعایت شود.[۹۵][۹۶] این شروط شامل موارد زیر هستند: «تدارک تضمین‌های قوی و کافی برای جلوگیری از تخلف طرف‌های مقابل»، «لزوم خروج دولت از برجام در صورت وضع هرگونه تحریم در هر سطح و به هر بهانه‌ای توسط هر یک از کشورهای طرف مذاکرات»، «آغاز انجام اقدامات بند ۴ و ۵ تنها به هنگام اعلامِ پایانِ پرونده موضوعات حال و گذشته (PMD) توسط آژانس»، «انعقاد قرارداد قطعی و مطمئن دربارهٔ طرح جایگزین کارخانه اراک و تضمین کافی برای اجرای نوسازی آن با حفظ هویت آب سنگین»، «آغاز معامله و تبادل اورانیوم غنی‌شده موجود در برابر کیک زرد در صورت انعقاد قرارداد مطمئن همراه با تضمین کافی»، «تهیه طرح و تمهیدات لازم برای توسعه صنعت انرژی اتمی که منتهی به ۱۹۰ هزار سو می‌شود»، «ساماندهی تحقیق و توسعه در ابعاد مختلف توسط سازمان انرژی اتمی در مقام اجرا»، «قراردادن متن مذاکرات به عنوان مرجع تفسیر در موارد ابهام برجام و مورد قبول نبودن موضع طرف مقابل» و «تشکیل یک یک هیئت قوی و آگاه و هوشمند برای رصد پیشرفت کارها و انجام تعهدات طرف مقابل و تحقق شروط ذکر شده».[۹۵][۹۶]

رهبر ایران در دیدار با دانشجویان در ۱ خرداد ۱۳۹۸ نیز به این نامه و شروطی که در آن برای اجرای برجام تعیین کرده بود اشاره کرد و در پاسخ به کسانی که تصویب برجام را به رهبری نسبت می‌دهند گفت: «خب شما چشم و گوش دارید و همه‌چیز را می‌بینید. نامه‌ای که دربارهٔ برجام نوشته شد و شرایطی که ذکر شده که در این صورت تصویب می‌شود را ببینید. منتها اگر این شرایط اجرا نشده، وظیفه رهبری این نیست که وارد بشود.[۹۸][۹۹]» وی همچنین با ابراز نارضایتی از نحوه اجرای برجام گفت: «آن‌طور که برجام عمل شد، من خیلی اعتقادی نداشتم و بارها هم به رئیس‌جمهور و وزیر خارجه گفتیم و تذکر دادیم.[۹۸][۹۹]»

در ۳۰ مهر روحانی در نامه‌ای به خامنه‌ای تأکید کرد دولت جمهوری اسلامی با رعایت ملاحظات و الزامات رهبری و مصوبات شورای عالی امنیت ملی و مجلس، نسبت به اجرای کامل و با حسن نیت برجام اقدام خواهد کرد.[۹۷] پس از آن روسای قوه قضاییه و قوه مقننه نامه رهبر ایران را مورد حمایت قرار داده و بر لزوم اجرایی شدن برجام با توجه به «منویات رهبری» تأکید کردند. محمد جواد ظریف نیز گفت که از این پس تلاش می‌کنیم «برجام بر اساس فرمایش‌ها رهبری به بهترین شکل اجرا شود.»[۹۷] نمایندگان مجلس نیز در نامه‌ای خطاب به رئیس‌جمهور بر لزوم عمل به شروط مدنظر رهبری در اجرای برجام تأکید کردند.[۹۷]

در ۱۸ اکتبر ۲۰۱۵ که با عنوان روز پذیرش توافق هسته‌ای ایران شناخته می‌شود، باراک اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا دستور آمادگی برای لغو و توقف اجرای تحریم‌های هسته‌ای ایران در «روز اجرای» این توافق را صادر کرد و اتحادیه اروپا هم برداشتن تحریم‌های هسته‌ای از این روز را به تصویب رساند.[۱۰۰] همچنین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در بیانیه‌ای اعلام کرد که ایران به آژانس خبر داده‌است که از «روز اجرای توافق» برنامه جامع اقدام مشترک، پروتکل الحاقی را به صورت موقت (تا زمان تصویب مجلس) اجرا خواهد کرد. در این بیانیه همچنین گفته شده‌است که ایران اجرای بند اصلاح‌شده ۳٫۱ در توافق پادمان را از «روز اجرای توافق» پذیرفته‌است.[۱۰۱]

در ۱۱ آذر ۱۳۹۴، یوکیو آمانو، دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، گزارش پانزده صفحه‌ای خود را دربارهٔ مسایل گذشته و حال برنامه هسته‌ای ایران منتشر کرد. در این گزارش، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارزیابی کرده بود که یک سری از فعالیت‌های مربوط به توسعه ابزار انفجار هسته‌ای پیش از پایان سال ۲۰۰۳ در ایران به عنوان یک اقدام هماهنگ‌شده صورت گرفته و برخی از این فعالیت‌ها پس از سال ۲۰۰۳ ادامه یافته‌است. آژانس هم‌چنین ارزیابی کرده بود که این فعالیت‌ها فراتر از مطالعات علمی و احتمالی و به علاوه دستیابی به شایستگی‌ها و ظرفیت‌های فنی مربوطه نبوده‌است. آژانس هم‌چنین اعلام کرد که هیچ نشانه معتبری از فعالیت‌های مربوط به تحقیق و توسعه یک ابزار انفجار هسته‌ای پس از سال ۲۰۰۹ در دست ندارد. آژانس هم‌چنین هیچ سند معتبری از انحراف مواد هسته‌ای در ارتباط با ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته‌ای ایران ندارد.[۱۰۲]

ارائه گزارش مذکور مبنی بر عدم انحراف مواد هسته‌ای ایران در موضوع PMD از سال ۲۰۰۹، عملاً راه را برای اجرایی شدن برجام و عملیاتی شدن لغو تحریم‌های اعمال شده علیه ایران، هموار کرد.

بر اساس توافق جامع اتمی ایران و قدرت‌های جهانی، روز اجرای توافق روزی است که آژانس تأیید کند که ایران تعهدات مقدماتی خود را از جمله در تأسیسات اراک، نطنز و فردو انجام داده‌است.[۱۰۳]

در ساعات ابتدایی ۲۶ دی ۱۳۹۴، در آستانه انتشار گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دربارهٔ انجام تعهدات هسته‌ای ایران در توافق جامع اتمی، باراک اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا، جان کری، وزیر خارجه خود را با مجوز لغو تحریم‌های ایران راهی وین کرد.[۱۰۴] چند ساعت بعد محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و سایر اعضاء تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران برای صدور بیانیهٔ مشترک آغاز اجرای برجام راهی وین و مقر سازمان ملل در این شهر شدند.[۱۰۵]

در میان فضای مذاکرات فشرده طرفین برای تدوین متن نهایی بیانیه اجرایی شدن برجام، در عصر ۲۶ دی ۱۳۹۴، خبر غیرمنتظره‌ای در صدر رسانه‌های جهان قرار گرفت و دادستان عمومی و انقلاب تهران اعلام کرد که در راستای مصوبات شورای عالی امنیت ملی ایران و مصالح کلی نظام چهار زندانی ایرانی دو تابعیتی ظرف همان روز در چارچوب مبادله زندانیان آزاد شدند. اسامی این چهار زندانی ایرانی-آمریکایی عبارت بود از سعید عابدینی، امیر میرزایی حکمتی، جیسون رضاییان و نصرت‌الله خسروی. همچنین براساس این مبادله هفت ایرانی دربند زندان‌های آمریکا آزاد شدند که نام‌های آن‌ها عبارت بود از «نادر مدانلو»، «بهرام مکانیک»، «خسرو افقهی»، «آرش قهرمان»، «تورج فریدی»، «نیما گلستانه» و «علی صابونچی».[۱۰۶] ظاهراً تبادل زندانیان مذکور در راستای افزایش سطح روابط دیپلماتیک دو کشور و قوام بخشیدن به اجرایی شدن برجام صورت گرفته بود.

چند ساعت پس از مبادلهٔ زندانیان ایران و آمریکا در عمان، و یک روز مذاکرات فشرده جهت نیل به متن مشترک بیانیه اجرای برجام، در ساعت پایانی ۲۶ دی ۱۳۹۴، یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که ایران تمام تعهدات خود را تحت برجام اجرایی کرده و اجرای آن‌ها مورد تأیید آژانس است.[۱۰۷] کمی بعد در ساعت اولیه روز ۲۷ دی ۱۳۹۴ (۱۷ ژانویهٔ ۲۰۱۶)، بیانیهٔ اجرایی شدن برجام و لغو همه تحریم‌های اتحادیه اروپا و ایالات متحده آمریکا و همه قطعنامه‌های تحریمی شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران، در مقر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین، توسط فدریکا موگرینی، نماینده عالی اتحادیه اروپا در سیاست خارجی و امور امنیتی و محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران قرائت شده و به موجب آن برنامهٔ جامع اقدام مشترک اجرایی شد که به موجب آن بلافاصله کلیهٔ تحریم‌های مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران از هشت سال گذشته برچیده شد.[۱۰۸]

با برچیده شدن تحریم‌های بین‌المللی بر اقتصاد ایران، چشم‌انداز گسترده‌ای از تأثیر برجام بر اقتصاد ایران و همچنین اقتصاد جهانی خصوصاً در حوزه نفت و گاز به وجود آمد.[۱۰۹] شرکت‌های خارجی زیادی نیز بعد از اجرائی شدن برجام برای بازگشت یا ورود به بازار ایران، ابراز تمایل یا اقدام نمودند.[۱۱۰] قراردادهای نفتی منعقد شده بعد از برجام به علت محرمانگی، سوءسابقه شرکت‌های طرف قرارداد، تضعیف شرکت‌های بومی و باج دهی به فرانسه برای حمایت از برجام مورد انتقادات وسیع قرار گرفته‌اند.[۱۱۱][۱۱۲][۱۱۳]

کنگره آمریکا در نوامبر ۲۰۱۶ به صورت اجماع آرا با ۴۱۹ رأی موافق و یک رأی مخالف در مجلس نمایندگان آمریکا و ۹۹ رأی موافق از ۹۹ فرد حاضر در سنای آمریکا، قانون تحریم ایران را تمدید کرد. برخی از مقامات رسمی ایران بر این باور بودند که تمدید این قانون نقض برجام است. استدلال ایشان این بود که در پیوست ۲ برنامه جامع اقدام مشترک به صراحت توقف، لغو یا عدم تصویب تحریم‌های مندرج در این قانون طی حداکثر ۸ سال پس از اجرای برجام درخواست شده بوده‌است؛ و از این رو عملاً تمدید این قانون به منزلهٔ نقض برجام از سوی آمریکا است. اما، مقامات آمریکا آن را به منزلهٔ نقض برجام نمی‌دانستند.[۱۳۳][۱۳۴] آمریکایی‌ها بر این باور بودند که تمدید این قانون، تصویب تحریم‌های جدید نیست و از این رو نقض برجام به‌شمار نمی‌رود. با این حال اوباما، رئیس‌جمهور وقت ایالات متحده از امضای آن سرباز زد و این قانون صرفاً پس از گذشت مدت زمان لازم، ابلاغ شد.

حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران که پیش از این تهدید کرده بود واکنش مناسب علیه تمدید قانون تحریم ایران را خواهد داشت، در دستوری به صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی دستور پژوهش دربارهٔ ساخت پیشران‌های هسته‌ای دریایی و تهیهٔ سوخت برای آن‌ها را داد. هم‌زمان ظریف وزیر امور خارجه در دستوری جداگانه، مأمور پیگیری راه‌های پیش‌بینی‌شده در برجام برای رسیدگی به موارد نقض شد.[۱۳۵]

پس از پیروزی دونالد ترامپ، وزارت خزانه داری آمریکا فوریه ۲۰۱۷ تحریم‌های جدیدی علیه ۱۳ فرد و ۱۲ نهاد مرتبط با ایران اعلام کرد.[۱۳۶]

دونالد ترامپ از زمان شرکت در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا با توافق هسته‌ای مخالفت نمود. هرچند که ترامپ به کرات از این توافق که توسط دولت اوباما بدست آمده بود، انتقاد می‌کرد ولی دولت او دو بار تصمیم گرفت که به برجام پایبند بماند.[۱۴۲]

از آنجا که امکان خروج یک جانبه آمریکا از این توافق‌نامه بین‌المللی ممکن نبود، ترامپ منتظر فرصتی برای متهم کردن ایران به خروج از برجام ماند.[۱۴۳][۱۴۴] این تلاش‌های دولت ترامپ با یک مشکل بزرگ روبرو بود و آن هم اعلام پایبندی ایران به مفاد برجام از طرف کارشناسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بود.[۱۴۳] لذا دولت آمریکا سعی کرد تا با تمرکز بر برنامه موشک‌های بالستیک ایران، دولت ایران را ناقض روح برجام نشان دهد.[۱۴۳] ترامپ همچنین مقامات امنیتی و اطلاعاتی آمریکا را برای «پیدا کردن» شواهدی که نقض برجام توسط ایران را نشان دهد تحت فشار قرار داده‌است.[۱۴۵][۱۴۶]

طرح خروج از برجام در اواخر شهریور ماه سال ۱۳۹۶ قوت گرفت و در مهر ماه همان سال، این طرح به‌طور جدی در دستور کار دولت آمریکا قرار گرفت. ترامپ در ۲۰ سپتامبر ۲۰۱۷ اعلام کرد که تصمیم خود را در مورد توافق‌نامه هسته‌ای با ایران گرفته‌است ولی از اعلان عمومی جزئیات آن خودداری کرد.[۱۴۷]

در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ ه‍. ش، دونالد ترامپ رئیس‌جمهور ایالات متحدهٔ آمریکا رسماً اعلان کرد که ایالات متحده از برجام خارج خواهد شد.[۵] او، ایران را متهم به حمایت از حزب‌الله، طالبان، القاعده و سایر سازمان‌هایی که آن‌ها را تروریستی نامید کرد.[۱۴۸] همچنین او بازگشت تحریم‌ها به مانند گذشته را اعلام کرد.[۵]
او با استناد به مطالبی که قبلاً بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل بیان کرده بود، ایران را متهم به عدم پایبندی به این توافق کرده و گفته ایران هرگز به برجام پایبند نبوده‌است.

پس از اعلام خروج آمریکا از برجام، حسن روحانی در گفتگوی زنده تلویزیونی با مردم آمریکا را یک موجود مزاحم دانست که از برجام رفته‌است.[۱۴۹][۱۵۰] او همچنین با اشاره به ادامه رایزنی ایران با متحدان خود و سایر طرف‌های برجام گفت که ایران چند هفته صبر خواهد کرد. اگر در طول این مدت منافع ملت در برجام تأمین شود ایران روند را ادامه خواهد داد؛ ولی اگر برجام بدون تضمین منافع ملت ایران فقط بخواهد کاغذی باشد، «آنگاه راه بسیار روشنی پیش‌روی خود داریم.[۱۴۹][۱۵۰]»

سید علی خامنه ای رهبر ایران در مراسم سالگرد روح‌الله خمینی در تاریخ ۱۵ خرداد ۱۳۹۷، به سازمان انرژی اتمی ایران دستور داد مقدمات لازم برای غنی‌سازی اورانیوم و دستیابی به ۱۹۰ هزار سو را در قالب برجام را آغاز کند.[۱۵۱] او همچنین در سخنرانی ۱۹ اردیبهشت در دانشگاه فرهنگیان با اشاره به صحبت‌های شب گذشته ترامپ هنگام اعلام خروج آمریکا از برجام، با «سخیف و سبک» خواندن سخنان رئیس‌جمهور آمریکا، این سخنان را شامل «بیش از ۱۰ دروغ» دانست که «هم نظام را تهدید کرد، هم ملت را که چنین و چنان می‌کنم.» و افزود: «بنده از طرف ملت ایران می‌گویم: آقای ترامپ! شما غلط می‌کنید.[۱۵۲]»

حسن روحانی اعلام کرد که خروج آمریکا از برجام می‌تواند برای ما دو سه ماه مشکل ایجاد کند.[۱۵۳] وی در نطق تلویزیونی بلافاصله پس از اعلامیه ترامپ در این باره صحبت کرد.

از این لحظه توافق برجام بین ایران و پنج کشور است. در این شرایط باید منتظر باشیم تا شش کشور بزرگ جهانی نسبت به توافق چگونه عمل می‌کنند.[۱۵۴]

در روز چهارشنبه ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۸ و یک سال پس از خروج یک‌جانبه ایالات متحده آمریکا از برجام شورای عالی امنیت ملی ایران با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد این کشور براساس بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام، اجرای برخی اقدامات در چارچوب این تهعدنامه را متوقف می‌کند.[۱۵۵] این بیانیه در توضیح «کاهش تعهدات» گفته‌است که «جمهوری اسلامی ایران در مرحله فعلی دیگر خود را متعهد به رعایت محدودیت‌های مربوط به نگهداری ذخایر اورانیوم غنی شده و ذخایر آب سنگین نمی‌داند.» در پی انتشار این بیانیه حسن روحانی در جلسه هیئت دولت گفت: «از امروز فروش اورانیوم غنی شده و آب سنگین را متوقف می‌کنیم.»[۱۵۶] در بیانیه شورای‌عالی امنیت ملی به کشورهای باقی مانده در برجام شصت روز فرصت داده شده تا تعهدات خود به ویژه در حوزه‌های بانکی و نفتی را عملیاتی نمایند؛ در غیر این صورت در گام بعدی جمهوری اسلامی ایران «رعایت محدودیت‌های مربوط به سطح غنی سازی اورانیوم و اقدامات مربوط به مدرن سازی رآکتور آب سنگین اراک را نیز متوقف خواهد کرد.[۱۵۵]» این تصمیم ایران در همین روز طی نامه حسن روحانی به اطلاع سران کشورهای عضو برجام شامل آلمان، انگلیس، چین، روسیه و فرانسه رسید.[۱۵۷] سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران در تشریح تصمیم شورای عالی امنیت ملی با اعلام اینکه این تصمیم به معنای خروج از برجام یا نقض آن نیست گفت که «ایران خروج از برجام را در دستور کار قرار داده، ولی به صورت مرحله به مرحله.» اما این آمادگی را دارد که «اگر طرف‌های مقابل تعهداتشان را انجام دهند به مرحله قبل برگردد.[۱۵۸]» عراقچی همچنین در واکنش به «کوتاهی اروپا در عمل به تعهداتش در قبال برجام» تهدید کرد که اگر منابع مالی ایران محدود شود و فروش نفت به صفر برسد ممکن است جمهوری اسلامی از «برادران و خواهران افغانستانی بخواهد ایران را ترک کنند.»[۱۵۸][۱۵۹]

پس از بیانیه ایران کشورهای اروپایی عضو برجام و اتحادیه اروپا با صدور بیانیه‌ای مشترک در واکنش به مهلت ۶۰ روزه ایران برای اجرای تعهدات بانکی و نفتی اعلام کردند هیچ ضرب‌الاجلی را از سوی تهران نمی‌پذیرند.[۱۶۰] همچنین فلورنس پارلی وزیر دفاع فرانسه در واکنش به اقدام ایران گفت که «اگر ایران به تعهدات هسته‌اش احترام نگذارد مسئله فعال‌سازی مجدد سازوکار تحریم‌ها مطرح خواهد شد.»[۱۶۱]

سید علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران در روز سه شنبه ۲۴ اردیبهشت ۱۳۹۸ در دیدار مسئولان و کارگزاران نظام با اشاره به عدم پایبندی طرف اروپایی به برجام گفت که «ما با اروپایی‌ها مشکل و دعوایی نداشتیم؛ اما آنها به هیچ‌یک از تعهدات خود عمل نکردند و نمی‌کنند و درعین‌حال مدام ادعا می‌کنند که ما به برجام پایبند هستیم.[۱۶۲]»

نخست‌وزیر انگلیس روز سه شنبه ۲۴ دی ۱۳۹۸ دربارهٔ توافق هسته‌ای با اشاره به اینکه مشکل برجام این است که از نگاه آمریکا این توافق منقضی می‌شود، افزود، اگر بخواهیم برجام را از بین ببریم باید جایگزینی برای آن داشته باشیم. بیایید طرح دونالد ترامپ دربارهٔ برنامه اتمی ایران را جایگزین توافق هسته ای برجام کنیم. اگر قرار است ما برجام را با چیزی جایگزین کنیم، بیایید آن را با یک «توافق ترامپ» جایگزین کنیم. او افزود: رئیس‌جمهور ترامپ یک توافق‌کننده خیلی خوب است. بالاخره یک طوری باید مانع دستیابی ایران به یک سلاح هسته‌ای شویم،[۱۶۳][۱۶۴][۱۶۵] ترامپ با انتشار پیامی در توئیتر نوشت: بوریس جانسون نخست‌وزیر انگلیس گفته‌است که ما باید توافق هسته‌ای ایران را با توافق ترامپ جایگزین کنیم. من موافق هستم.[۱۶۶]

در نهایت دولت روحانی، در پاسخ به عدم اقدام مناسب از سوی اروپا برای حفظ برجام، در چهار مرحله پی در پی به کاهش تعهدات برجامی خود در رابطه با برنامه هسته ای ایران پرداخت.

در شبانگاه ۱۵ دی ۱۳۹۸، و دو روز پس از ترور قاسم سلیمانی در حمله هوایی آمریکا به فرودگاه بین‌المللی بغداد توسط دولت ترامپ، دولت حسن روحانی طی بیانیه ای گام پنجم و نهایی کاهش تعهدات ایران در برجام را اعلام کرد. مطابق این بیانیه، جمهوری اسلامی ایران دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی سازی، درصد غنی سازی، میزان مواد غنی شده، و تحقیق و توسعه) مواجه نیست. بر اساس این بیانیه در گام پنجم کاهش تعهدات، جمهوری اسلامی، آخرین مورد کلیدی از محدودیت‌های عملیاتی ایران در برجام، یعنی «محدودیت در تعداد سانتریفوژها» را کنار می‌گذارد.[۶] برخی از مفسران سیاسی، این اقدام را به منزله پایان برجام تلقی کردند.[۱۶۷]

روز سه‌شنبه ۱۳ اسفند ۱۳۹۸ آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارش سه‌ماهه خود دربارهٔ فعالیت‌های هسته ای ایران را منتشر کرده و نسبت به اینکه ایران اجازه دسترسی بازرسان را به دو مرکز را نداده، انتقاد کرده‌است. آژانس هم‌چنین ایران را از هرگونه اقدامی که بر ضد تعهداتش باشد برحذر داشته‌است.[۱۷۳] آژانس بین‌المللی انرژی اتم اعلام کرد که سه سایت اعلام نشده در ایران را مشخص کرده که احتمالاً محل ذخیره اورانیوم یا فعالیت‌های هسته‌ای است، اما تهران اجازه بازرسی از این سه مرکز را نداده‌است. رافائل گروسی مدیر آژانس طی مصاحبه ای گفت ما روی بازرسی از این سه مرکز تأکید داریم.[۱۷۴]

روز سه شنبه ۲۴ دی ۱۳۹۸ کشورهای اروپایی عضو برجام تصمیم به فعال سازی «مکانیسم حل اختلاف» گرفتند. این مکانیسم روندی است که در صورت طی کردن کامل مراحل، به بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران منتهی خواهد شد.[۱۸۶] وزرای خارجه سه کشور فرانسه، آلمان و انگلستان طی بیانیه‌ای گفتند که ایران به کرات مفاد توافقنامه برجام را نادیده گرفته‌است.[۱۸۷] که البته در ادامه جوزپ بورل رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرد اروپا از فعال کردن مکانیسم ماشه منصرف شده‌است و همچنان می‌خواهد برجام را حفظ کند.[۱۸۸]

روز ۳۱ مرداد ۱۳۹۹ دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا در سخنرانی در جلسه «شورای سیاست‌گذاری ملی» در ویرجینیا گفت: « «ما شدیدترین تحریم‌های تاریخ ایالات متحده را علیه ایران اعمال کردیم و این هفته هم روند بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را فعال کردیم تا تمامی تحریم‌های قبلی سازمان ملل که به تعلیق درآمده بود، دوباره برقرار شوند.»[۱۸۹]

روز شنبه ۱۹ سپتامبر ۲۰۲۰ مایک پومپئو وزیر امور خارجه آمریکا در گزارشی با عنوان «رژیم قانون گریز: شرحی بر فعالیت‌های مخرب ایران، ۲۰۲۰» ضمن تشریح فعالیت‌های جمهوری اسلامی ایران، چکاندن ماشه بازگشت فوری تحریم‌ها را اعلام کرد، وی گفت ما ماشه بازگشت فوری تحریم‌ها را کشیده‌ایم تا تقریباً همه تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران برگردد.[۱۹۰]

تلاش دولت ترامپ در شورای امنیت سازمان ملل متحد با مخالفت ۱۳ عضو از ۱۵ عضو این شورا مواجه شد و به شکست انجامید[۱۹۱][۱۹۲][۱۹۳]

همچنین در ادامه، تلاش آمریکا برای فعال سازی کمیته تحریم علیه ایران در راستای اجرای مکانیزم ماشه، از طریق مجمع عمومی این سازمان هم با ۱۰ رای موافق و ۱۱۰ رای مخالف به شکست انجامید.[۱۹۴][۱۹۵][۱۹۶][۱۹۷] هرچند با تمام مخالفت‌ها پومپئو باز هم از ادعای خود دست نکشید[۱۹۸]؛ که در نهایت با روی کار آمدن دولت بایدن، این کشور با ارسال نامه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل متحد اعلام کرد ادعای فعال‌سازی مکانیسم ماشه توسط مایک پومپئو را قبول ندارد و از این ادعا انصراف می‌دهد.[۱۹۹]

در اوایل سال ۲۰۲۱، مذاکرات بین طرفین برای توافق اولیه جهت احیای برجام، در وین انجام شد. اما به دلیل انتخابات ۱۴۰۰، مذاکرات از خرداد ماه متوقف شد. انریکه مورا، نماینده هماهنگ‌کننده اتحادیه اروپا برای احیای برجام، در مراسم تحلیف ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور جدید ایران، در مرداد ماه در تهران شرکت کرد. ایران به دنبال تضمین از اتحادیه اروپا بود که خروج یک جانبه آمریکا تکرار نشود. در ۱۴ اکتبر ۲۰۲۱، ایران و اتحادیه اروپا بر سر برگزاری مذاکرات بیشتر در بروکسل توافق کردند. علی باقری کنی، معاون وزیر امور خارجه ایران، اظهارات انریکه مورا مبنی بر آمادگی اتحادیه اروپا جهت همکاری با ایران و سایر طرف‌ها را تکرار کرد. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا به خبرنگاران گفت که امیدوار است مذاکرات جدید موفقیت‌آمیز باشد، اما تأکید کرد که «راهی که ما در پیش داریم، کوتاه و کوتاه تر می‌شود.»[۲۰۰]

در ۲۴ اکتبر ۲۰۲۱، میخائیل اولیانوف، سفیر روسیه در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی سازمان ملل متحد در وین، درخواست ایران مبنی بر عدم خروج مجدد آمریکا از برجام را «منطقی و قابل توجیه» خواند. جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا قبلاً از دادن چنین تضمینی به ایران خودداری کرده بود.[۲۰۱] بیانیه مشترک رهبران فرانسه، آلمان، بریتانیا و ایالات متحده در ۳۰ اکتبر از تعهد آشکار بایدن برای بازگرداندن ایالات متحده به پایبندی کامل به برجام، تا زمانی که ایران هم همزمان به تعهدات خود عمل کند، استقبال کرد.[۲۰۲] مذاکرات با حضور نمایندگانی از ایران، چین، فرانسه، آلمان، روسیه و بریتانیا در ۲۹ نوامبر ۲۰۲۱ در وین از سر گرفته شد.[۲۰۳]

در آغاز دور هفتم مذاکرات، مذاکره کنندگان اروپایی، روسیه، انگلیس، چین و ایران نسبت به احیای برجام ابراز خوش‌بینی کردند. یک دیپلمات اروپایی گفت که در ژوئن ۲۰۲۱، بر ۷۰ تا ۸۰ درصد از پیش نویس احیای برجام، توافق شده‌است. انریکه مورا، مقام اتحادیه اروپا که ریاست مذاکرات را نیز برعهده دارد، گفت که نسبت به آنچه دیده احساس «بسیار مثبت» می‌کند.[۲۰۴][۲۰۵] علی باقری، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران، هر آنچه را که تاکنون مطرح شده صرفاً یک «پیش‌نویس» نامید و پیش‌نویس جدید خود ایران را ارائه کرد.[۲۰۶] پس از دور هفتم، مذاکره‌کنندگان غربی پیشنهادهای جدید ایران را «غیرقابل قبول» خواندند و شانس کمی برای موفقیت در مذاکره دیدند مگر اینکه ایران موضع خود را تغییر دهد. مذاکره کنندگان ایرانی اصرار داشتند که قبل از کاهش برنامه هسته ای، ابتدا آمریکا همه تحریم‌ها لغو کند که این مورد در تضاد با درک قبلی از «پایبندی همزمان طرفین» بود.[۲۰۷] در ۹ دسامبر ۲۰۲۱، مذاکرات برای احیای برجام ادامه یافت و روسیه و چین فشار دیپلماتیک بر ایران جهت تجدید نظر در موضع خود اعمال کردند. به گفته میخائیل اولیانوف، سفیر روسیه در مذاکرات، «تعدادی از سوء تفاهم‌ها که باعث ایجاد تنش شده بود، برطرف شد و همه تعهد خود را به کار سازنده تایید کردند.» مذاکرات هفته قبل به بن‌بست خورده بود زیرا پیش نویس پیشنهادی ایران که خواستار رفع تمامی تحریم‌ها بود برای مذاکره کنندگان اروپایی غیرقابل قبول بود.[۲۰۸]

بر اساس این متن ، نام حدود 800 شخص حقوقی و حقیقی ایرانی از لیست تحریم‌ها خارج شده است. بر اساس جمع‌بندی مذاکرات هسته‌ای که باید در آمریکا و ایران به تائید مراجع قانونگذار برسد، تحریم‌های مرتبط با هسته‌ای ایران برداشته خواهند شد.

به گزارش گلستان ما به نقل از فارس ، متن انگلیسی برنامه جامع اقدام مشترک روز سه‌شنبه پس از آنکه اعلام شد طرفین به توافق هسته‌ای دست یافته‌اند، منتشر شد.

بر اساس این متن، نام حدود 800 شخص حقوقی و حقیقی ایرانی از لیست تحریم‌ها خارج شده است. بر اساس جمع‌بندی مذاکرات هسته‌ای که باید در آمریکا و ایران به تائید مراجع قانونگذار برسد، تحریم‌های مرتبط با هسته‌ای ایران برداشته خواهند شد.

این متن همچنین نشان می‌دهد که برنامه هسته‌ای ایران ظرف 10 سال از زمان اجرای توافق، از دستور کار شورای امنیت سازمان ملل خارج می‌شود.

متن کامل توافق را در زیر دریافت کنید.

متن کامل برجام به زبان انگلیسی

 

 

 

 

مشروح متن برنامه جامع اقدام مشترک تکمیل و از سوی محمد جواد ظریف وزیر خارجه کشورمان و فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام شد که  آن از نظر خوانندگان می‌گذرد.

مقدمه و مفاد عمومی

جمهوری اسلامی ایران و گروه 1+5 (چین، فرانسه، آلمان، فدراسیون روسیه، انگلیس و ایالات متحده، و نماینده عالی اتحادیه اروپایی در امور خارجی و سیاست امنیتی)، در مورد این برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) تصمیم گیری کردند. این برجام بازتاب یک فرآیند گام به گام بوده و مشتمل بر تکالیف متقابل به نحو مندرج در این سند و پیوست‌های آن می‌باشد که قرار است توسط شورای امنیت مورد تأیید قرار گیرد.

اجرای کامل این برجام موجب حصول اطمینان از ماهیت صرفاً صلح آمیز برنامه هسته‌ای ایران خواهد شد.

ایران مجدداً تائید می‌کند که هیچگاه و تحت هیچ شرایطی در پی سلاح‌های هسته‌ای، تولید و یا به دست آوردن آنها نخواهد بود.

اجرای موفقیت آمیز این برجام ایران را قادر خواهد کرد تا به طور کامل حق خود بر انرژی هسته‌ای جهت مقاصد صلح آمیز را طبق مواد ذیربط معاهده عدم اشاعه هسته‌ای و همسو با تعهداتش در آن سند استیفاء کند و در نتیجه با برنامه هسته‌ای ایران همچون برنامه هر دولت دیگر غیر دارنده سلاح‌های هسته‌ای عضو معاهده عدم اشاعه رفتار خواهد شد.

این برجام موجب لغو جامع کلیه تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد و همچنین تحریم‌های چندجانبه و ملی مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران و نیز شامل گام‌هایی برای ایجاد دسترسی در حوزه‌های تجارت، فناوری، مالی و انرژی خواهد شد.

گروه 1+5 و ایران مجدداً بر تعهد خود نسبت به اهداف و اصول ملل متحد به نحو مندرج در منشور سازمان ملل متحد تاکید می‌کنند.

گروه 1+5 و ایران اذعان می‌کنند که معاهده عدم اشاعه هسته‌ای کماکان مبنای اساسی رژیم عدم اشاعه هسته‌ای و رکن بنیادین پیگیری خلع سلاح هسته‌ای و استفاده‌های صلح آمیز از انرژی هسته‏‌ای می‌باشد.

گروه 1+5 و ایران بر عهده می‌گیرند که این برجام را با حسن نیت و در فضایی سازنده، بر مبنای احترام متقابل اجرا کنند، و از هرگونه اقدام مغایر با نص، روح و هدف این برجام خودداری کنند. گروه 1+5 از تحمیل الزامات مقرراتی و آئین نامه‌ای تبعیض آمیز، به جایگزینی تحریم‌ها و اقدامات محدودیت سازی که مشمول این برجام می‌شوند، خودداری خواهند ورزید. این برجام بر پایه اجرای برنامه اقدام مشترک (توافق ژنو) که در تاریخ 3 آذرماه 1392 در ژنو مورد توافق قرار گرفت، استوار می‌شود.

کمیسیون مشترکی متشکل از گروه 1+5 و ایران به منظور نظارت بر اجرای این برجام تشکیل خواهد شد و وظایف پیش بینی شده در این برجام را ایفا خواهد کرد. کمیسیون مشترک به موضوعات ناشی از اجرای این برجام رسیدگی کرده و مطابق با مفادی که در پیوست مربوطه شرح داده شده است، عمل خواهد کرد.

از آژانس بین‏‌المللی انرژی اتمی خواسته خواهد شد تا نسبت به اقدامات داوطلبانه مرتبط با هسته‌ای به نحو مورد توافق در این برجام، نظارت و راستی آزمایی کند. از آژانس درخواست خواهد شد که به طور منظم به شورای حکام و آنگونه که در این برجام مقرر شده است به شورای امنیت اطلاع رسانی کند. کلیه قواعد و مقررات مربوطه آژانس در خصوص حفاظت از اطلاعات توسط کلیه طرف‏‌های دخیل به طور کامل رعایت خواهد شد.

کلیه مفاد و اقدامات مندرج در این برجام صرفاً برای اجرای آن بین گروه 1+5 و ایران می‌باشد و نمی‏‌بایست به منزله‏ ایجاد رویه برای هیچ دولت دیگری، یا برای اصول بنیادین حقوق بین‌الملل و حقوق و تعهدات وفق معاهده‏ عدم اشاعه هسته‌ای و سایر اسناد مربوطه و همچنین اصول و رویه‏‌های شناخته‏ شده‏ بین‌المللی تلقی شود.

به جزئیات فنی اجرای این برجام در پیوست‌های این سند پرداخته می‌شود.

اتحادیه اروپایی، کشورهای گروه 1+5 و ایران در چارچوب این برجام، به نحو مقتضی در زمینه مصارف صلح آمیز انرژی هسته‏‌ای همکاری کرده و در طرح‌های مربوط به همکاری‌های هسته‌ای صلح آمیز که مشترکاً توسط  طرفین تعیین می‌شوند، از جمله از طریق مشارکت آژانس، تعامل خواهند کرد.

گروه 1+5 پیش‏ نویس قطعنامه‏‌ای تایید کننده‏ این برجام را برای تصویب به شورای امنیت ارائه خواهد کرد که تاکید می‌کند، انعقاد این برجام نشانگر یک دگرگونی بنیادین در بررسی این موضوع توسط شورای امنیت بوده و تمایل شورا برای برقراری یک رابطه جدید با ایران را اعلام می‌کند.

این قطعنامه شورای امنیت، همچنین لغو تمامی مفاد وضع شده وفق قطعنامه‌های قبلی شورای امنیت از روز اجرا، ایجاد برخی محدودیت‌های خاص و خاتمه بررسی موضوع هسته‌ای ایران توسط شورای امنیت سازمان ملل 10 سال پس از روز توافق برجام را مقرر خواهد کرد.

مفاد پیش بینی شده در این برجام برای دوره‌های زمانی مربوطه به شرحی که خواهد آمد و جزئیات آن در پیوست‌ها ذکر شده است، اجرا خواهد شد.

گروه 1+5 و ایران هر دو سال یک بار، یا در صورت نیاز زودتر، به منظور بازنگری و ارزیابی پیشرفت صورت گرفته و اتخاذ تصمیمات مقتضی با اجماع، در سطح وزیر دیدار خواهند کرد.

ایران و گروه 1+5 اقدامات داوطلبانه زیر را در چارچوب زمانی که جزئیات آن در این برجام و پیوست‌های آن تشریح شده است، اتخاذ خواهند کرد:

هسته‌ای

الف- غنی‏‌سازی، تحقیق و توسعه غنی‏‌سازی، ذخایر

طرح بلندمدت ایران شامل برخی محدودیت‏‌های مورد توافق در مورد همه‏ فعالیت‏‌های غنی‏ سازی اورانیوم و فعالیت‌های مرتبط با غنی‏ سازی اورانیوم، از جمله برخی محدودیت‌های مشخص در برخی فعالیت‌های خاص تحقیق و توسعه، برای هشت سال نخست و به دنبال آن، با یک ضرباهنگ معقول، تکامل تدریجی به سمت مرحله‏ بعدی فعالیت‏‌های غنی‏ سازی‏ ایران برای اهداف منحصراً صلح‏ آمیز، به نحو موصوف در پیوست 1 خواهد بود.

ایران به تعهد داوطلبانه خود، به نحو شرح داده شده در برنامه بلندمدت غنی‏ سازی و تحقیق و توسعه غنی‏ سازی خود که به عنوان بخشی از اعلامیه‏ اولیه‏ ایران برای پروتکل الحاقی ارائه خواهد شد، پایبند خواهد بود.

ایران، در 10 سال آغاز به از رده خارج کردن سانتریفیوژهای IR-1 خود خواهد کرد. طی این دوره، ایران ظرفیت غنی‏ سازی خود در نظنز را حداکثر تا ظرفیت غنی‏ سازی اورانیوم تعداد 5060 سانتریفیوژ IR-1 نصب شده نگه خواهد داشت. سانتریفیوژهای اضافی و زیرساخت‏‌های غنی‏ سازی مربوطه در نطنز تحت نظارت مستمر آژانس به نحو مشروح در پیوست 1 انبار خواهد شد. 

ایران تحقیق و توسعه غنی‏ سازی را به شیوه‏‌ای که به انباشت اورانیوم غنی‏ شده منتج نشود، ادامه خواهد داد. تحقیق و توسعه غنی‏ سازی ایران با اورانیوم برای مدت 10 سال شامل صرفاً ماشین‌های IR-4، IR-5، IR-6 و IR-8 به نحو تشریح شده در پیوست 1 خواهد بود و ایران به نحو مشخص شده در پیوست یک در سایر فناوری‏‌های جداسازی ایزوتوپ برای غنی‏ سازی اورانیوم وارد نخواهد شد. ایران به تست دستگاه‏‌های IR-6 و IR-8 ادامه خواهد داد و در میانه سال هشتم، تست تا سی دستگاه ماشین IR-6 و IR-8 را به نحو مشخص شده در پیوست 1 آغاز خواهد کرد.

همچنان که ایران سانتریفیوژهای IR-1 را از رده خارج می‌کند، به جز نحوه مندرج در پیوست 1 اقدام به ساخت یا سرهم کردن سانتریفیوژ نخواهد کرد و سانتریفیوژهای از کار افتاده را با نوع مشابه جایگزین خواهد کرد. ایران تولید دستگاه‏‌های سانتریفیوژ پیشرفته را صرفاً برای فعالیت‌های مشخص شده در این برجام صورت خواهد داد. از پایان سال هشتم و به نحو مندرج در پیوست 1، ایران آغاز به ساخت تعداد مورد توافقی از دستگاه‌های سانتریفیوژ IR-6 و IR-8 بدون روتورز کرده و تمامی دستگاه‌های تولید شده را در نطنز، تا زمانی که بر اساس برنامه بلندمدت ایران مورد نیاز واقع شوند، تحت نظارت مستمر آژانس انبار خواهد کرد.

ایران بر اساس برنامه بلندمدت خود، برای 15 سال، فعالیت‌های مرتبط با غنی‏ سازی اورانیوم، از جمله تحقیق و توسعه‏ تحت نظارت پادمانی خود را صرفاً در تاسیسات غنی‏ سازی نطنز انجام خواهد داد، سطح غنی‏ سازی اورانیوم خود را تا سقف 67/3 درصد نگه خواهد داشت، و در فردو، از هرگونه غنی‏ سازی اورانیوم و تحقیق و توسعه غنی‏ سازی اورانیوم و از نگاهداری هرگونه مواد شکافت‏ پذیر خودداری خواهد ورزید. 

ایران تأسیسات فردو را به یک مرکز هسته‌ای، فیزیک و فنآوری تبدیل خواهد کرد. همکاری بین‏‌المللی از جمله به شکل سرمایه‏ گذاری‏‌های مشترک علمی در حوزه‏‌های تحقیقاتی مورد توافق ایجاد خواهد شد. 1044 ماشین IR-1 در قالب 6 آبشار در یک بال در تاسیسات فردو باقی خواهد ماند. دو عدد از این آبشارها به همراه زیرساخت های مربوطه بدون اورانیوم به چرخش ادامه خواهد داد و  از جمله از طریق اصلاح مقتضی زیرساخت‏‌ها، برای تولید ایزوتوپ‏‌های پایدار منتقل خواهد شد. چهار آبشار دیگر به همراه کلیه‏ زیرساخت‏‌های مربوطه به صورت ساکن باقی خواهند ماند. کلیه سانتریفیوژهای دیگر و زیرساخت‏‌های مرتبط با غنی‏ سازی جمع‏ آوری و تحت نظارت مستمر آژانس به نحو مشخص شده در پیوست 1 انبار خواهد شد.

طی این مدت پانزده سال و همچنان که ایران به طور تدریجی به سمت رسیدن به استانداردهای بین‏‌المللی کیفیت برای سوخت تولیدی در ایران حرکت می‏‌کند، ذخایر اورانیوم خود را به 300 کیلوگرم هگزافلوراید اورانیوم غنی شده تا 67/3 درصد یا معادل آن در سایر اشکال شیمیایی محدود خواهد کرد. مقادیر اضافه بر این میزان بر اساس قیمت‏‌های بین‏‌المللی و در عوض دریافت هگزافلوارید اورانیوم طبیعی تحویل داده شده به ایران، به فروش رسیده و به خریدار بین‏‌المللی تحویل داده خواهد شد، یا به سطح اورانیوم طبیعی‌ رقیق خواهد شد. اورانیوم غنی شده موجود در مجتمع‌های سوخت تولید شده از روسیه یا سایر منابع، برای استفاده در راکتورهای هسته‌ای ایران، اگر شرایط مندرج در پیوست 1 را دارا باشد، در زمره این 300 کیلوگرم ذخیره UF6 فوق الذکر محاسبه نخواهد شد. کمیسیون مشترک از کمک به ایران، از جمله به نحو مقتضی از طریق همکاری‌های فنی آژانس، حمایت خواهد کرد تا سوخت هسته‌ای تولید شده توسط ایران حائز استانداردهای کیفی بین‏‌المللی شود. کلیه اکسید اورانیوم باقی مانده غنی شده بین 5 تا 20 درصد به منظور استفاده در راکتور تحقیقاتی تهران به سوخت تبدیل خواهد شد. هر گونه سوخت اضافی مورد نیاز راکتور تحقیقاتی تهران، با نرخ بازارهای بین‏‌المللی در دسترس ایران قرار خواهد گرفت.متن کامل برجام به زبان انگلیسی

ب- اراک، آب سنگین، باز-فرآوری

ایران مبادرت به باز طراحی و بازساخت یک راکتور تحقیقاتی آب سنگین مدرنیزه شده در اراک بر اساس طراحی اولیه مورد توافق و در قالب یک همکاری بین‌المللی که طراحی نهایی آن را نیز تصدیق خواهد کرد، که با استفاده از سوخت غنی شده تا 3.67 درصد فعالیت خواهد کرد. این راکتور تحقیقات هسته‌ای صلح آمیز و تولید رادیو ایزوتوپ برای مقاصد پزشکی و صنعتی را پشتیبانی خواهد کرد. راکتور باز-طراحی شده و بازسازی شده اراک پلوتونیوم در سطح تسلیحاتی تولید نخواهد کرد. کلیه فعالیت‌ها برای باز طراحی و ساخت مجتمع‌های سوخت برای راکتور باز طراحی شده، بجز برای نخستین بارگذاری سوخت، در ایران انجام خواهد گرفت. همه سوخت مصرف شده در اراک برای دوره‏ عمر راکتور به خارج از ایران منتقل خواهد شد. این مشارکت بین‏‌المللی مشتمل بر کشورهای مشارکت کننده‏ گروه 1+5، ایران و سایر کشورهایی که طرفین ممکن است مشترکاً تعیین کنند، خواهد بود. ایران به عنوان مالک و مدیر پروژه، نقش راهبری را ایفا خواهد کرد و گروه 1+5 و ایران قبل از روز اجرای توافق، یک سند رسمی که مسئولیت‌هایی که اعضای 1+5 بر عهده خواهند گرفت را مشخص خواهد کرد، منعقد می‌کند.

ایران برنامه دارد که با همکاری گسترده‏‌تر بین‏‌المللی شامل تضمین عرضه سوخت، همگام با روندهای پیشرفت فنآوری بین‏‌المللی در اتکاء بر آب سبک برای راکتورهای تحقیقاتی و تولید برق آینده خود، حرکت کند.

به مدت 15 سال، راکتور آب سنگین دیگر یا انباشت آب سنگین در ایران نخواهد بود. همه آب سنگین اضافی برای صادرات در بازارهای بین‏‌المللی عرضه خواهد شد.

ایران قصد دارد همه سوخت مصرف شده کلیه راکتورهای هسته‌ای تحقیقاتی و قدرتی فعلی و آینده خود را برای پسمانداری یا اقدامات بعدی، آنگونه که در قراردادهایی که به نحو صحیح با طرف دریافت کننده منعقد خواهد شد، از کشور خارج کند.

به جز فعالیت‌های جداسازی با هدف تولید رادیوایزوتوپ‌های پزشکی و صنعتی از نمونه‏‌های تابش‏ دیده‏ اورانیوم غنی‏ شده، ایران به مدت 15 سال وارد بازفرآوری یا ساخت تاسیسات قادر به بازفرآوری سوخت مصرفی، یا فعالیت‌های تحقیق و توسعه‏ بازفرآوری که منتج به ایجاد قابلیت بازفرآوری سوخت مصرفی شود، نشده و پس از این مدت نیز قصد چنین کاری را ندارد.

ج. شفافیت و اقدامات اعتمادساز

ایران، منطبق با  اختیارات مربوطه‏ رئیس جمهور و مجلس (پارلمان)، وفق ماده 17 (ب) پروتکل الحاقی به موافقتنامه جامع پادمان خود، این پروتکل را به صورت موقتی اجراء و اقدام به تصویب آن در چارچوب زمانی پیش بینی شده در پیوست 5 کرده، و کد 1/3 اصلاحی ترتیبات فرعی بر موافقتنامه پادمان خود را به طور کامل اجرا خواهد کرد.

ایران «نقشه راه برای رفع ابهام از مسائل مورد اختلاف حال و گذشته» مورد توافق با آژانس، شامل ترتیباتی برای پرداختن به مسائل مورد نگرانی حال و گذشته‏ مربوط به برنامه هسته‌ای‏ ایران مندرج در ضمیمه گزارش مورخ 8 نوامبر 2011 آژانس (GOV/2011/65)، را کاملاً اجرا خواهد کرد. اجرای کامل فعالیت‌هایی که ایران بر اساس این نقشه راه برعهده می‌گیرد تا 15 اکتبر 2015 تکمیل خواهد شد و متعاقباً مدیرکل تا 15 دسامبر 2015 ارزیابی نهایی خود پیرامون حل و فصل تمامی مسائل اختلافی باقی مانده‏ گذشته و حال را به شورای حکام ارائه خواهد کرد و فارغ از صلاحیت شورای حکام، کشورهای 1+5 به عنوان اعضای شورای حکام قطعنامه‌ای را برای اتخاذ اقدامات لازم، با هدف بسته شدن این موضوع، به شورای حکام ارائه خواهند کرد.

ایران به آژانس اجازه خواهد داد که بر اجرای اقدامات داوطلبانه فوق الذکر برای دوره‌های زمانی مربوطه و نیز اجرای تدابیر شفافیت ساز به شرح مندرج در این برجام و پیوست‌های آن نظارت کند. این اقدامات شامل: حضور بلندمدت آژانس در ایران؛ نظارت آژانس بر کنسانتره سنگ معدن اورانیوم تولیدی توسط ایران در همه کارخانه‌های تغلیظ سنگ معدن اورانیوم به مدت 25 سال؛ نظارت و مراقبت در مورد روتورزها و بیلوزهای سانتریفیوژ به مدت 20 سال؛ استفاده از فنآوری‌های مدرن تائید شده و گواهی شده توسط آژانس از جمله دستگاه سنجش میزان غنی‏ سازی به صورت مستقیم و مهر و موم‌های الکترونیک و یک سازوکار قابل اتکا برای اطمینان از رفع سریع نگرانی‌های آژانس در زمینه دسترسی به مدت 15 سال، به شرح مندرج در پیوست 1.

ایران به فعالیت‌هایی که به توسعه تجهیزات انفجاری هسته‌ای می‌تواند منجر شود، شامل فعالیت‌های متالورژی اورانیوم و پلوتونیوم به نحو مشخص شده در پیوست 1، از جمله در سطح تحقیق و توسعه، مبادرت نخواهد کرد.

ایران با کانال خریدی که جزئیات آن در این برجام، به شرح مندرج در پیوست 5، آمده و مورد تایید قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل خواهد بود همکاری کرده و مطابق آن عمل خواهد کرد.

تحریم‌ها

قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد که برجام را تایید خواهد کرد، تمام مفاد قطعنامه‌های قبلی شورای امنیت در خصوص موضوع هسته‌ای ایران- 1696 (2006)، 1737 (2006)، 1747 (2007)، 1803 (2008)، 1835 (2008)، 1929 (2010) و 2224 (2015) را همزمان با اجرای اقداماتِ توافق شده‏ مرتبط با هسته‌ای توسط ایران، راستی‏ آزمایی شده‏ توسط آژانس، به نحو مشخص شده در پیوست 5 لغو خواهد کرد و محدودیت‌های خاصی را به نحو مشخص شده در پیوست 2 برقرار خواهد کرد؛[1]

اتحادیه اروپایی همه مفاد «مقررات اتحادیه اروپایی» را، آنگونه که موخراً اصلاح شده است، که کلیه تحریم‌های اقتصادی و مالی مرتبط با هسته‌ای را اجرایی می‌سازد، از جمله فهرست افراد مشخص شده‏ مربوطه، همزمان با اجرای اقداماتِ توافق شده‏ مرتبط با هسته‌ای توسط ایران، به نحو مشخص شده در پیوست 5، که توسط آژانس راستی آزمایی شده باشد، لغو خواهد کرد، و (این لغو) شامل تمامی تحریم‌ها و تدابیر محدود کننده در حوزه‌های زیر، که در پیوست 2 تشریح شده، خواهد بود:

الف- نقل و انتقالات مالی بین اشخاص و نهادهای اروپایی، از جمله موسسات مالی و اشخاص و نهادهای ایرانی از جمله موسسات مالی؛

ب- فعالیت‌های بانکی، شامل ایجاد روابط کارگزاری بانکی جدید و افتتاح شعب و بانک‌های تابعه بانک‌های ایرانی در قلمرو کشورهای عضو اتحادیه؛

ج- ارائه خدمات بیمه و بیمه اتکایی؛

د- ارائه خدمات پیام رسانی مالی (از جمله سوئیفت) برای افراد و اشخاص حقوقی نامبرده شده در الحاقیه‏ 1 پیوست 2 شامل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و موسسات مالی ایرانی؛

ه- حمایت مالی از تجارت با ایران (اعتبارات صادراتی، تضامین، یا بیمه)؛

و- تعهد به پرداخت وام‌های بلاعوض، خدمات مالی و وام‌های ترجیحی به دولت ایران؛

ز- معاملات راجع به اوراق مشارکت دولت ایران و اوراق تضمین شده توسط دولت؛

ح- واردات و حمل نفت، فراورده‌های نفتی، گاز و فرآورده‌های پتروشیمی ایرانی؛

ط- صادرات تجهیزات یا تکنولوژی کلیدی برای بخش‌های نفت، گاز و پتروشیمی؛

ی- سرمایه گذاری در حوزه‌های نفت و گاز و پتروشیمی؛

ک- صادرات تجهیزات و تکنولوژی کلیدی صنایع دریایی؛

ل- طراحی و ساخت کشتی‌های باری و تانکرهای نفتی؛

م- ارائه خدمات پرچم و تعیین وضعیت (classification)؛

ن- دسترسی به فرودگاه‌های اتحادیه اروپایی برای هواپیماهای باری ایرانی؛

س- صادرات طلا، فلزات گرانب‌ها و الماس؛

ع- تحویل مسکوکات و اسکناس ایرانی؛

ف- صادرات گرافیت، فلزات خام و نیمه ساخته مانند آلومینیوم و فولاد و صادرات نرم افزار برای یکپارچه سازی فرآیندهای صنعتی؛

ذ- لغو فهرست اشخاص حقیقی، حقوقی و نهادها (مسدود شدن اموال و ممنوعیت ویزا) مذکور در الحاقیه یک پیوست شماره 2 و؛

ق- خدمات تبعی برای هر یک از گروه‌های فوق.

اتحادیه اروپایی 8 سال پس از روز توافق برجام یا زمانی که آژانس به نتیجه‏ گیری گسترده‏‌تر رسیده باشد که تمام مواد هسته‌ای در ایران در فعالیت‌های صلح آمیز باقی می‌ماند، هرکدام که زودتر حاصل شود، تمامی مفاد «مقررات اتحادیه اروپایی» را که تحریم‌های مرتبط با عدم اشاعه را اجرایی می‌سازد، از جمله فهرست‌های اسامی، لغو خواهد کرد.

ایالات متحده منطبق با این برجام اعمال تحریم‌های مشخص شده در پیوست 2 را با اثربخشی همزمان با اجرای اقداماتِ توافق شده‏ مرتبط با هسته‏‌ای توسط ایران به نحو مشخص شده در پیوست 5، که توسط آژانس راستی آزمایی شده باشد، متوقف ساخته و به این توقف ادامه خواهد داد. این تحریم‌ها شامل حوزه‌های زیر، به نحوی که در پیوست دو تشریح شده می‌شود:

الف. معاملات مالی و بانکی با بانک‌ها و موسسات مالی ایرانی مشخص شده در پیوست 2، از جمله بانک مرکزی ایران و افراد و موجودیت‌هایی که به عنوان دولت ایران در فهرست Specially Designated National and Blocked Person مشخص شده‌اند، به نحوی که در الحاقیه 3 پیوست 2 آمده است (شامل افتتاح و نگهداری حساب‌های واسطه نزد موسسات مالی غیرآمریکایی، سرمایه‏ گذاری، خرید و فروش ارز و افتتاح اعتبارات اسنادی)؛

ب. معاملات به ریال ایران؛

ج. ارائه اسکناس دلار آمریکایی به دولت ایران؛

د. محدودیت‏‌های تجارت دوجانبه بر درآمدهای ایران در خارج از کشور شامل محدودیت‌ها بر نقل و انتقال درآمدها؛

ه.  خرید، پذیره نویسی یا تسهیل معاملات راجع به دیون حاکمیتی ایران شامل اوراق قرضه دولتی؛

و. خدمات پیام رسانی مالی به بانک مرکزی ایران و موسسات مالی ایرانی به نحو مندرج در الحاقیه شماره 3 پیوست 2؛

ز. خدمات بیمه‌ای یا بیمه اتکائی؛

ح. (توقف) تلاش برای کاهش فروش نفت ایران؛

ط. سرمایه گذاری شامل مشارکت در سرمایه گذاری‌های مشترک، کالا، خدمات، اطلاعات، فناوری و دانش و کمک فنی برای بخش‌های نفت، گاز و پتروشیمی؛

ی. خرید، تحصیل، فروش، حمل و نقل یا بازاریابی نفت، محصولات پتروشیمی یا گاز طبیعی از ایران؛

ک. صادرات، فروش یا عرضه فراورده‌های نفتی تصفیه شده و فراورده‌های پتروشیمی به ایران؛

ل. معاملات در حوزه انرژی ایران؛

م. معاملات با بخش‌های کشتیرانی و کشتی سازی و عاملان بنادر ایران؛

ن. خرید و فروش طلا و سایر فلزات گرانبها؛

س. خرید و فروش گرافیت، فلزات خام یا نیمه ساخته مانند آلومینیوم، فولاد، زغال سنگ و نرم افزار برای یکپارچه سازی فرآیندهای صنعتی؛

ع. فروش، عرضه یا انتقال کالاها و خدمات مورد استفاده در ارتباط با بخش خودروسازی ایران؛

ف. تحریم‌های راجع به خدمات تبعی در مورد هر یک از گروه‌های فوق؛

ذ. برداشتن نام افراد و اشخاص حقیقی و حقوقی به شرح مندرج در الحاقیه 3 پیوست 2 از فهرست SDN؛ یا لیست اشخاص تحریمی غیرSDN؛

ق. لغو دستورات اجرایی 13574، 13590، 13622، و 13645 و بخش‌های 5 تا 7 و 15 دستورالعمل اجرایی 13628؛

ایالات متحده، به نحو مشخص شده در پیوست 2 و منطبق با پیوست 5، اجازه فروش هواپیماهای مسافری و قطعات و خدمات مربوطه به ایران؛ مجوز اینکه اشخاص غیرآمریکایی که در مالکیت یا کنترل اشخاص آمریکایی هستند، به نحو منطبق با این برجام با ایران مشارکت کنند و مجوز واردات فرش و مواد غذایی از مبدا ایران به آمریکا را صادر خواهد کرد. 

هشت سال پس از روز توافق، یا در زمانی که آژانس به نتیجه گیری گسترده‌تر خود مبنی بر اینکه مواد هسته‌ای در ایران در فعالیت‌های صلح آمیز باقی می‌ماند، هرکدام که زودتر باشد، ایالات متحده اقدام قانونی مقتضی را برای لغو، یا تغییر به منظور اجرایی کردن لغو تحریم های مشخص شده در پیوست 2 در خصوص دستیابی به اقلام و خدمات مرتبط با هسته ای برای فعالیت های هسته ای مندرج در این برجام، منطبق با رویکرد ایالات متحده نسبت به سایر دولتهای غیردارنده‏ی سلاح هسته ای تحت معاهده عدم اشاعه پی خواهد گرفت.

اتحادیه اروپایی، کشورهای آلمان، انگلیس و فرانسه و نیز ایالات متحده فهرست کامل و جامعی از تحریم ها یا اقدامات محدودیت ساز مرتبط با هسته‏ای را مشخص می‏نمایند و آنها را منطبق با پیوست 5 لغو خواهند نمود. پیوست 2 همچنین اثرات لغو تحریم ها را از زمان «روز اجرا» مشخص خواهد نمود. چنانچه در هر زمانی پس از روز اجرا ایران بر این اعتقاد باشد که هر تحریم یا اقدام محدودیت‏ساز مرتبط با هسته ای دیگری از یک عضو 1+5 در حال ممانعت از اجرای کامل لغو تحریم ها به نحو تشریح شده در این برجام است، عضو ذیربط برجام با هدف فیصله موضوع با ایران مشورت خواهد نمود و چنانچه توافق داشته باشند که لغو این تحریم یا اقدام محدودیت‏ساز مناسب می‏باشد، عضو مربوطه‏ی برجام اقدام مقتضی را به عمل خواهد آورد. در صورتی که قادر به فیصله این موضوع نباشند، ایران یا هر عضو گروه1+5 می توانند موضوع را به کمیسیون مشترک ارجاع نمایند.

چنانچه قانونی در سطح ایالتی یا محلی در ایالات متحده مانع از اجرای لغو تحریم‏های مشخص شده در این برجام شود، ایالات متحده، با در نظر گرفتن تمامی اختیارات موجود، گامهای مقتضی را به منظور تحقق اجرای مزبور اتخاذ خواهد نمود. ایالات متحده به طور فعال، مقامات در سطح ایالتی یا محلی را تشویق خواهد کرد که تغییرات در سیاست ایالات متحده منعکس شده در لغو تحریم‏های وفق این برجام را در نظر داشته و از اقداماتی که با این تغییر در سیاست همخوانی ندارد خودداری نمایند.

اتحادیه اروپایی از بازگرداندن یا تحمیل مجدد تحریم هایی که اجرای آنها را وفق این برجام لغو کرده است، خودداری می نماید، فارغ از فرآیند حل و فصل اختلافات پیش بینی شده در این برجام. هیچ گونه تحریم جدید هسته ای شورای امنیت و هیچ گونه تحریم جدید اتحادیه اروپایی وجود نخواهد داشت. ایالات متحده، با حسن نیت، نهایت تلاش خود را برای دوام این برجام و پیشگیری از ایجاد تداخل در تحقق متمتع شدن ایران از لغو تحریم های مشخص شده در پیوست دو به عمل خواهد آورد. دولت ایالات متحده، در چارچوب اختیارات قانونی رئیس جمهور و کنگره، از بازگرداندن یا تحمیل مجدد تحریم های مشخص شده در پیوست 2 که اعمال آنها را وفق این برجام متوقف کرده است، خودداری می‏نماید، فارغ از فرآیند حل و فصل اختلافات پیش بینی شده در این برجام. دولت ایالات متحده، در چارچوب اختیارات قانونی رئیس جمهور و کنگره، از اعمال تحریم های جدید مرتبط با هسته ای خودداری خواهد کرد. ایران اعلام کرده است که تحمیل چنین تحریم های جدید مرتبط با هسته ای را به منزله مبنایی برای توقف کلی یا جزیی اجرای تعهدات خود وفق این برجام،  تلقی خواهد نمود.

گروه 1+5 به منظور تضمین شفافیت و کارآمدی در ارتباط با لغو تحریم ها وفق این برجام، تدابیر اداری و آئین نامه های اجرایی کافی را تمهید خواهند کرد. اتحادیه اروپایی و دولتهای عضو و همچنین ایالات متحده دستورالعمل های مرتبط را صادر خواهند نمود و در خصوص جزئیات تحریم ها یا اقدامات محدودیت سازی که به موجب این برجام لغو شده اند، بیانیه هایی را که در دسترس عموم باشد، منتشر خواهند کرد. اتحادیه اروپایی و دولت های عضو و ایالات متحده متعهد هستند که در خصوص محتوای این دستورالعمل ها یا بیانیه ها با ایران به صورت منظم و بنا به اقتضاء مشورت نمایند.

گروه 1+5 و ایران متعهد هستند که این برجام را با حسن نیت و در فضایی سازنده، برمبنای احترام متقابل اجرا نمایند و از هرگونه اقدام مغایر با نص، روح و نیت این برجام که اجرای موفقیت آمیز آن را مختل سازد، خودداری کنند. مقامات ارشد دولتی در گروه 1+5 و ایران تمام تلاش خود را برای اجرای موفقیت آمیز این برجام، از جمله در بیانات عمومی خود، به کار خواهند بست.[2] گروه 1+5 کلیه اقدامات لازم را برای لغو تحریم ها به نحو مقتضی به عمل خواهند آورد، و از تحمیل مقررات آئین نامه ای استثنائی یا تبعیض آمیز و الزامات شکلی به جای تحریم ها و اقدامات محدودیت‏ساز تحت پوشش این برجام، خودداری می ورزند.

اتحادیه اروپایی و دولتهای عضو و همچنین ایالات متحده، منطبق با قوانین خود، از هرگونه سیاست با هدف خاص تاثیرگذاری خصمانه و مستقیم بر عادی سازی تجارت و روابط اقتصادی با ایران، در تعارض با تعهدات‏شان مبنی بر عدم اخلال در اجرای موفقیت‏آمیز این برجام خودداری خواهند کرد.

گروه 1+5 هیچ تحریم یا اقدام محدودیت‏سازی را نسبت به افراد و یا نهادها به دلیل مبادرت به فعالیت‏هایی که مشمول لغو تحریم های مندرج در این برجام شده است، اعمال نخواهند کرد مشروط بر اینکه این فعالیت‏ها با سایر قوانین و مقررات جاری گروه 1+5 منطبق باشد. به دنبال لغو تحریم ها وفق این برجام به نحو مشخص شده در پیوست 2، تحقیقات در دست رسیدگی در خصوص نقض های احتمالی تحریم ها و/یا اقدامات محدودیت ساز می تواند طبق قوانین ملی مربوطه مورد بازبینی واقع شود.

منطبق با زمان بندی مشخص شده در پیوست 5، اتحادیه اروپایی و دولتهای عضو آن اجرای اقدامات قابل اعمال نسبت به افراد و نهادهای فهرست شده، از جمله بانک مرکزی ایران و سایر بانک ها و موسسات مالی ایرانی را به نحو تفصیل یافته در پیوست 2 و ملحقات آن لغو خواهد نمود. منطبق با زمان بندی تعیین شده در پیوست 5، ایالات متحده برخی نهادها و افراد موردنظر را از فهرست SDN و برخی نهادها و افراد موردنظر را از فهرست Foreign Sanctions Evaders خارج خواهد کرد که تفصیل آن در پیوست 2 و ملحقات آن آمده است.

اتحادیه اروپایی و کشورهای گروه 1+5 و شرکای بین‏المللی با ایران در پروژه های مشترک در زمینه فن آوری هسته ای صلح آمیز از جمله نیروگاه هسته ای، راکتورهای تحقیقاتی، تولید سوخت، تحقیق و توسعه پیشرفته مشترک مورد توافق همانند گداخت هسته ای، ایجاد مرکز پزشکی هسته ای منطقه ای با فن آوری های پیشرفته روز، آموزش افراد، ایمنی و امنیت هسته ای، و حفاظت محیط زیستی، به نحو مندرج در پیوست 3، از جمله از طریق پروژه های همکاری فنی آژانس، تعامل خواهند کرد. آنان تدابیر لازم برای اجرای این پروژه ها را به نحو مقتضی اتخاذ خواهند نمود.

گروه 1+5 و ایران در خصوص گام های لازم برای تضمین دسترسی ایران در حوزه های تجارت، فن آوری، مالی و انرژی توافق خواهند کرد. اتحادیه اروپایی حوزه های ممکن برای همکاری بین اتحادیه اروپایی، دولت های عضو و ایران را بررسی بیشتر خواهد نمود، و در این چارچوب بهره گیری از ابزارهای ممکن همانند اعتبارات صادراتی به منظور تسهیل تجارت، تامین اعتبار پروژه ها و سرمایه گذاری در ایران را بررسی خواهد کرد.

برنامه اجرایی

ایران و گروه 5+1 تعهدات خود وفق برجام را بر اساس توالی مشخص شده در پیوست 5 اجرا خواهند کرد. نقاط عمده برای اجرا به شرح زیر می باشد:

الف. روز نهایی شدن، تاریخی است که در آن مذاکرات این برجام میان گروه 5+1 و ایران جمع‏بندی شده، و بی درنگ به دنبال آن، قطعنامه‏یی که این برجام را تایید می نماید به شورای امنیت سازمان ملل برای تصویب بدون تاخیر تسلیم خواهد شد.

ب. روز توافق، نود روز پس از تایید این برجام توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد، یا تاریخ مقدمی که با رضایت متقابل اعضای برجام تعیین شود خواهد بود که در آن، این برجام و تعهدات مندرج این برجام از تاثیر برخوردار خواهند شد. از این روز، اعضاء برجام آغاز به فراهم آوردن ترتیبات و تمهیدات لازم برای اجرای تعهدات خود وفق برجام خواهند نمود.

ج. روز اجرا، زمانی است که در آن، همزمان با گزارش آژانس مبنی بر راستی آزمایی اجرای تدابیر مرتبط با هسته ای ایران به نحو مندرج در بخش های 14.1 تا 14.12 پیوست 5، اتحادیه اروپایی و ایالات متحده به ترتیب اقدامات مشروحه در بخشهای 15 و 16 پیوست 5 را انجام داده و منطبق با قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل، اقدامات شرح داده شده در بخش 17 پیوست 5 در سطح سازمان ملل متحد انجام می شود.

د. روز انتقالی، هشت سال پس از روز توافق خواهد بود، یا تاریخی که مدیرکل آژانس گزارشی ارائه نماید دال بر اینکه آژانس به نتیجه گیری گسترده تر خود مبنی بر اینکه تمام مواد هسته ای در ایران در فعالیت های صلح آمیز باقی می ماند، هرکدام زودتر باشد. در آن روز، اتحادیه اروپایی و ایالات متحده به ترتیب اقدامات مشروحه در بخشهای 20 و 21 پیوست 5 را انجام داده، و منطبق با قطعنامه شورای امنیت، اقدامات شرح داده شده در بخش 22 پیوست 5 در سطح سازمان ملل متحد صورت خواهد پذیرفت و ایران، منطبق با اختیارات قانونی رییس جمهور و مجلس، تصویب پروتکل الحاقی را پیگیری خواهد نمود.

ه. روز خاتمه قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد، روزی است که در آن، قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد که این برجام را تایید می نماید، منطبق با شرایط خود خاتمه می یابد، که این روز ده سال از زمان روز توافق خواهد بود، مشروط به اینکه مفاد قطعنامه های قبلی بازگردانده نشده باشد. در آن روز، اتحادیه اروپایی اقدامات شرح داده شده در بخش 25 پیوست 5 را به انجام می رساند.

35. توالی و نقاط عمده درج شده در بالا و در پیوست 5، فارغ از مدت ذکر شده در این برجام برای تعهدات برجام می باشد.

ساز و کار حل و فصل اختلافات

36.  چنانچه ایران معتقد باشد که هر یک یا کلیه گروه 1+5 تعهدات خود را رعایت ننموده اند، ایران می تواند موضوع را به منظور حل و فصل به کمیسیون مشترک ارجاع نماید؛ به همین ترتیب، چنانچه هر یک از اعضای گروه 1+5 معتقد باشد که ایران تعهدات خود را رعایت نکرده است، هر یک از دولتهای گروه 1+5 می تواند اقدام مشابه به عمل آورد. کمیسیون مشترک 15 روز زمان خواهد داشت تا موضوع را فیصله دهد، مگر اینکه این زمان با اجماع تمدید شود. متعاقب بررسی کمیسیون مشترک، چنانچه هر عضو معتقد باشد که موضوع پایبندی فیصله نیافته است، می تواند موضوع را به وزیران امور خارجه ارجاع دهد. وزیران 15 روز خواهند داشت تا موضوع را فیصله دهند، مگر اینکه این زمان با اجماع تمدید شود.

پس از بررسی کمیسیون مشترک – همزمان با (یا به جای) بررسی در سطح وزیران – خواه عضو شاکی یا عضوی که اجرای تکالیف اش موضوع بوده است می تواند درخواست نماید که موضوع توسط یک هیات مشورتی که متشکل از سه عضو خواهد بود (یکی از سوی هر یک از طرف های درگیر در اختلاف و طرف سوم مستقل) بررسی شود. هیات مشورتی می بایست نظریه غیرالزام آوری را در خصوص موضوع پایبندی ظرف 15 روز ارائه نماید.

چنانچه، متعاقب این فرایند 30 روزه موضوع فیصله نیابد، کمیسیون مشترک در کمتر از 5 روز نظریه هیات مشورتی را با هدف فیصله موضوع بررسی خواهد کرد. چنانچه موضوع کماکان به نحو مورد رضایت طرف شاکی فیصله نیافته باشد، و چنانچه طرف شاکی معتقد باشد که موضوع، مصداق «عدم پایبندی اساسی» می باشد، آنگاه آن طرف می تواند موضوع فیصله نیافته را به عنوان مبنای توقف کلی و یا جزئی اجرای تعهدات اش وفق برجام قلمداد کرده و/یا به شورای امنیت سازمان ملل متحد ابلاغ نماید که معتقد است موضوع مصداق «عدم پایبندی اساسی» بشمار می آید.

37. متعاقب دریافت ابلاغ طرف شاکی، به نحو مشروح در فوق، به همراه توضیحی از تلاش های توام با حسن نیت آن طرف برای طی فرایند حل و فصل اختلاف پیش بینی شده در برجام، شورای امنیت سازمان ملل متحد می بایست منطبق با رویه های خود در خصوص قطعنامه ای برای تداوم لغو تحریم ها رای گیری نماید. چنانچه قطعنامه فوق الذکر ظرف 30 روز از تاریخ ابلاغ به تصویب نرسد، سپس مفاد قطعنامه های سابق شورای امنیت سازمان ملل متحد مجددا اعمال خواهند شد، مگر اینکه شورای امنیت سازمان ملل متحد به نحو دیگری تصمیم گیری نماید. در چنین صورتی، این مفاد در خصوص قراردادهایی که بین هر طرف و ایران یا افراد و نهادهای ایرانی قبل از تاریخ اعمال آنها امضا شده باشد، دارای اثر عطف به ما سبق ندارد مشروط به این که فعالیت های صورت گرفته وفق اجرای این قراردادها منطبق با این برجام و قطعنامه های قبلی و فعلی شورای امنیت باشد. شورای امنیت سازمان ملل متحد، با ابراز نیت خود برای تصمیم‏گیری مبتنی بر ممانعت از اجرای دوباره و خودکار تدابیر در صورتی که ظرف این مدت موضوعی که موجب ابلاغ فوق شده است حل و فصل شده باشد، دیدگاه های طرف های اختلاف و هرگونه نظریه صادره توسط هیات مشورتی را ملحوظ خواهد داشت. ایران بیان داشته است که چنانچه تحریم ها جزئا یا کلا مجددا اعمال شوند، ایران این امر را به منزله زمینه ای برای توقف کلی یا جزئی تعهدات خود وفق این برجام قلمداد خواهد نمود.

[1]  مفاد این قطعنامه به منزله مفاد این برجام نیست.

[2] از نظر آمریکا، منظور از مقامات ارشد دولتی، مقامات ارشد قوه مجریه هستند.

——————————————————————————————————-

خلاصه متن توافق

اهم موارد مندرج در برنامه جامع اقدام مشترک بین ایران و 1+5 که از سوی تیم مذاکره کننده ایرانی در اختیار رسانه ها قرار گرفت، به شرح زیر است:

-جمهوری اسلامی ایران و دولت های عضو گروه 1+5 (شامل آمریکا، آلمان, انگلیس، چین، فرانسه و روسیه همراه با نماینده عالی سیاست خارجی اتحادیه اروپایی) پس از 22 ماه مذاکره سخت و فشرده، سرانجام در روز 23 تیر 1394 برای رفع سوء تفاهم ها در مورد برنامه صلح آمیز هسته ای جمهوری اسلامی ایران و همزمان لغو تحریم های ظالمانه علیه ملت ایران تفاهم نمودند. در نتیجه این تفاهم که با رعایت چارچوب ها، دستورالعمل ها و خطوط قرمز جمهوری اسلامی ایران تدوین گردیده است، دستاوردهای زیر در حوزه هسته ای و لغو تحریم ها حاصل گردید.

مولفه هایی که در پی خواهند آمد خلاصه ای از برنامه جامع اقدام مشترک بین ایران و 1+5 می باشد که در تاریخ 23تیر 1394  بین جمهوری اسلامی ایران و کشورهای 1+5 مورد توافق واقع گردید.

در نتیجه این برجام:

– قدرت های جهانی  برنامه هسته ای صلح آمیز جمهوری اسلامی ایران را به رسمیت شناخته و اعمال حقوق هسته ای ملت ایران را در چارچوب معاهدات بین المللی محترم می شمارند؛

– برنامه هسته ای ایران که با قلب حقایق و به ناحق به عنوان تهدیدی برای صلح و امنیت بین المللی معرفی شده بود، اکنون به موضوعی برای همکاری بین المللی با سایر کشورها در قالب استانداردهای بین المللی تبدیل می گردد؛

– ایران به عنوان یک قدرت دارای فناوری هسته ای و برخوردار از برنامه هسته ای صلح آمیز، از جمله چرخه کامل سوخت و غنی سازی، توسط سازمان ملل متحد مورد شناسایی قرار می گیرد؛

–  قطعنامه­ های تحریمی ناعادلانه شورای امنیت سازمان ملل متحد، شامل کلیه تحریم های اقتصادی و مالی تحمیل شده علیه کشورمان، در قالب یک چارچوب مورد تفاهم و از طریق صدور یک قطعنامه جدید به یکباره لغو خواهند شد؛

– با صدور قطعنامه جدید ذیل ماده 25 منشور ملل متحد، ضمن اشاره به ماده 41 منشور صرفاً در بندهای مربوط به لغو تحریم های گذشته، تحول ماهوی در نحوه برخورد شورای امنیت با ایران ایجاد خواهد شد؛

–  همه تاسیسات و مراکز هسته ای ایران به کار خود ادامه خواهند داد. بر خلاف خواسته های اولیه طرف مقابل، هیچ کدام نه برچیده می شوند نه تعطیل؛

– سیاست جلوگیری از غنی سازی ایران شکست خورد؛ برنامه غنی­سازی ایران ادامه خواهد یافت؛

– زیرساخت هسته ای ایران حفظ خواهد شد. هیچ سانتریفیوژی از بین نخواهد رفت و کار تحقیق و توسعه بر روی کلیه سانتریفیوژهای کلیدی و پیشرفته ایران از جمله IR-4، IR-5،IR-6  و IR-8ادامه می یابد؛

– راکتور آب سنگین اراک  به عنوان یک راکتور آب سنگین باقی  مانده و ضمن مدرن سازی و اضافه کردن قابلیت­ها، آزمایشگاه ها و تاسیسات جدید به آن با همکاری صاحبان پیشرفته ترین و امن ترین فن آوری های روز جهانی، خواسته های اولیه برای برچیده شدن یا تبدیل آن به راکتور آب سبک به کنار گذاشته شده اند؛

– ایران به عنوان یک تولید کننده محصولات هسته ای، به خصوص دو محصول راهبردی “اورانیوم غنی شده” و “آب سنگین”، وارد بازارهای جهانی خواهد شد و تحریم ها و محدودیت ها علیه صادرات و واردات مواد هسته ای – که بعضا 35 سال در جریان بود — بی تاثیر می گردد؛

–  تحریم های اقتصادی و مالی در حوزه های بانکی، مالی، نفتی، گازی، پتروشیمی، تجاری، بیمه، حمل و نقل وضع شده توسط اتحادیه اروپایی و آمریکا که به بهانه برنامه هسته ای ایران وضع شده است، در ابتدای اجرای توافق به طور یک جا لغو می شوند؛

– الزام بر ممنوعیت فعالیت موشکی کشورمان از جمله در حوزه موشک های بالیستیک به محدودیت هایی در حوزه موشک های طراحی شده برای سلاح هسته ای که جمهوری اسلامی ایران هیچگاه به دنبال آن نبوده و نخواهد بود، تبدیل خواهد شد؛

– تحریم تسلیحاتی ایران لغو و با برخی محدودیت ها جایگزین خواهد شد، به نحوی که امکان واردات یا صادرات اقلام دفاعی به صورت موردی فراهم خواهد گردید. این محدودیت ها نیز بعد از 5 سال به طور کامل لغو خواهد شد؛

– ممنوعیت خرید اقلام حساس با کاربرد دومنظوره لغو و تامین نیازهای ایران از طریق کمیسیون مشترک ایران و 1+5  تسهیل خواهد شد؛

– تحریم تحصیل دانشجویان ایرانی در رشته های مرتبط با انرژی هسته ای به طور کامل لغو خواهد گردید؛

– برای اولین بار پس از سه دهه تحریم غیرعادلانه، ممنوعیت خرید هواپیمای مسافربری مرتفع و امکان بازسازی ناوگان هوایی کشور و ارتقای ایمنی پروازها فراهم خواهد گشت؛

– ده ها میلیارد دلار از درآمدهای ایران که طی چند سال گذشته به دلیل تحریم های ظالمانه در خارج از کشور مسدود شده است آزاد خواهد شد؛

– بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، کشتیرانی جمهوری اسلامی، شرکت ملی نفت ایران، شرکت ملی نفت کش و شرکت های تابعه، ایران ایر و بسیاری از دیگر نهادها، بانک ها و موسسات کشورمان (در مجموع حدود 800 شخص حقیقی و حقوقی) از شمول تحریم ها خارج می شوند؛

– دسترسی بیشتر ایران به حوزه‌های تجاری، فناوری، مالی و انرژی تسهیل خواهد شد؛

– ممنوعیت یا محدودیت همکاری های اقتصادی با ایران در تمامی عرصه ها از جمله سرمایه گزاری در صنایع نفت و گاز و پتروشیمی، و سایر زمینه ها مرتفع خواهد شد؛

– و بالاخره در حوزه انرژی صلح آمیز هسته ای زمینه همکاری های گسترده بین المللی با ایران در حوزه ساخت نیروگاه های جدید هسته ای، راکتورهای تحقیقاتی و پیشرفته ترین حوزه های صنعت هسته ای ایجاد می گردد.

مولفه های اصلی برنامه جامع اقدام مشترک بین ایران و 1+5

1- غنی سازی

– برنامه غنی سازی ایران بدون یک روز توقف و یا تعلیق ادامه خواهد یافت؛

– جمهوری اسلامی ایران بر اساس یک طرح مدون و دقیق علمی و فنی در 8 سال نخست برنامه جامع اقدام مشترک با پذیرش برخی محدودیت ها، نه تنها برنامه هسته ای خود را از دیدگاه بین المللی تثبیت می کند، بلکه تمام پایه های علمی و کاربردی لازم را با یک برنامه تحقیق و توسعه پیشرفته برای حرکت به سمت غنی سازی صنعتی و تجاری با بهره برداری از بهترین و پیشرفته ترین سانتریفیوژهای خود و در اقتصادی ترین شکل و با بالاترین بهره وری برقرار خواهد ساخت؛

– پس از طی دوره 8 ساله محدودیت، ظرفیت غنی سازی ایران بر اساس برنامه ریزی های سازمان انرژی اتمی برای تکمیل، تولید و راه اندازی سانتریفیوژهای پیشرفته، توسعه خواهد یافت؛

– برنامه  هسته ای بلند مدت کشورمان، که نمایانگر اهداف، مراحل اجرایی و جدول زمانی برای رسیدن به این اهداف می باشد، پس از اجرایی شدن توافق بر اساس سازوکار مندرج در پروتکل الحاقی به اطلاع آژانس خواهد رسید؛

– سانتریفیوژهای پیشرفته IR6 ایران با ظرفیت 10 برابر سانتریفیوژهای کنونی از ابتدای اجرای توافق در یک شیب معقول علمی در زنجیره های میانی تحقیق و توسعه تکمیل و از  سال هشتم به تولید تدریجی خواهد رسید؛

– سانتریفیوژهای پیشرفته IR8 ایران با ظرفیت اسمی 20 برابر سانتریفیوژهای کنونی که در دو سال اخیر طراحی شده اند، در کمتر از یک سال از اجرای توافق وارد مرحله آزمایشات فنی با گاز می شوند و مراحل تحقیق و توسعه آنها در زنجیره های میانی بر اساس دقیق ترین استانداردهای کاربردی از سال هشتم وارد مرحله تولید تدریجی خواهند شد؛

– سایر فعالیت های تحقیق و توسعه غنی سازی ایران بر اساس نیازهای کشور ادامه خواهد یافت؛

– ظرفیت غنی سازی ایران در حد 6104 ماشین سانتریفیوژ IR-1 برای مدت 10 سال خواهد بود. از این تعداد، 5060 ماشین در نطنز به غنی سازی می پردازند و 1044 ماشین در فردو در حالت آماده خواهند بود؛

– سانتریفیوژهای مازاد و بخشی از زیرساخت مرتبط با آنها جمع آوری و برای جایگزینی سانتریفیوژهای از رده خارج شده مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

– با اجرایی شدن توافق، ایران به عنوان صادرکننده اورانیوم غنی شده وارد بازارهای بین المللی این کالای استراتژیک خواهد شد؛

– به غیر از 300 کیلو مواد غنی شده که به عنوان ذخیره در هر زمان در کشور نگهداری خواهد شد، مازاد تولید برای 15 سال حسب تشخیص ایران:

· در قبال دریافت معادل اورانیوم طبیعی در بازارهای بین‌المللی به فروش خواهد رسید،

· به مجتمع سوخت واجد استانداردهای بین المللی تبدیل خواهد شد،

· به اورانیوم طبیعی رقیق خواهد شد.

– مجتمع های سوخت موجود در ایران با منشا داخلی یا خارجی که حائز استانداردهای بین المللی باشند، از شمول 300 کیلو ذخیره خارج هستند؛

– کشورهای 1+5 ایران را در دستیابی به فن آوری پیشرفته برای رسیدن به استانداردهای جهانی سوخت کمک خواهند کرد و به تدریج ایران قادر به تبدیل اورانیوم غنی شده خود به سوخت مطمئن برای نیروگاه بوشهر خواهد شد؛

– برای 15 سال ایران سطح غنی سازی را در حد 67/3 درصد حفظ خواهد کرد؛

– سوخت مورد نیاز راکتور تحقیقاتی تهران از ذخایر اکسید 20 درصد موجود در ایران تامین خواهد شد و در صورت اتمام این ذخایر،با تعهد کشورهای 1+5 برای تامین به موقع سوخت مزبور و یا اکسید اورانیوم 20درصد از بازارهای بین المللی تامین خواهد شد؛

– سانتریفیوژهای مازاد و بخشی از زیرساخت آنها جمع آوری و تحت نظارت آژانس در اماکن امن و حفاظت شده در نطنز نگهداری شده و برای جایگزینی سانتریفیوژهای از رده خارج شده در طول دوره توافق مورد استفاده قرار خواهد گرفت؛

– با توجه به تکمیل مراحل تحقیق و توسعه سانتریفیوژهای IR6 و IR8، تاسیسات نطنز با دارا بودن ظرفیت لازم برای نیازهای غنی سازی صنعتی ایران متناسب با توسعه سهم برق هسته ای در سبد انرژی کشور در افق 15 سال آینده، ایران از ساخت تاسیسات جدید غنی‌سازی بی نیاز خواهد بود.

– با توجه به عدم صرفه اقتصادی سایر روش های غنی سازی، و تمرکز برنامه کشورمان بر غنی سازی با استفاده از سانتریفیوژ گازی، برای مدت 10سال ایران از سایر شیوه‌ها برای این منظور استفاده نخواهد کرد.

2- همکاری‌های صلح‌آمیز بین‌المللی

– کشورهای عضو 1+5 و سایر کشورها  در پروژه‌های فناوری صلح آمیز هسته‌ای در ایران مشارکت خواهند  کرد؛

– قطعنامه شورای امنیت همکاری کشورها با ایران در این حوزه را تشویق و ترغیب خواهد کرد.

– این پروژه‌ها از جمله شامل موارد زیر می گردد:

· نیروگاه‌های هسته‌ای قدرت ایمن همراه با فناوری های مربوطه؛

· راکتورهای تحقیقاتی مدرن همراه با فناوری های مربوطه؛

· مدرن سازی راکتور آب سنگین اراک؛

· تولید سوخت هسته ای، از جمله سوخت های مدرن؛

· تحقیق و توسعه روی فناوری‌های پیشرفته هسته‌ای همچون گداخت هسته ای، انواع شتاب دهنده ها، فیزیک پلاسما؛

· پزشکی هسته ای و رادیوداروها از جمله شامل تأسیس مرکز منطقه‌ای فوق مدرن پزشکی هسته‌ای؛ فناوری لیزر برای کاربردهای پزشکی و …؛

· توسعه نیروی انسانی؛

· ایمنی، پادمان و امنیت هسته‌ای؛

· مدیریت پسماندهای حاصل از فعالیت های هسته ای و حفاظت از محیط زیست؛

· سایر پروژه های متصور در حوزه فناوری صلح آمیز هسته ای بین ایران و سایر کشورها؛

3- اراک

– راکتور آب سنگین اراک کماکان ماهیت آب سنگین خود را حفظ خواهد کرد؛

– با بازطراحی قلب این راکتور قابلیت های جدید شامل تست سوخت، تست مواد ساختاری، تولید انواع رادیوداروها و رادیو ایزوتوپ هایی که مستلزم شار نوترونیک بسیار بالا می باشند، به قابلیت های این راکتور اضافه خواهد شد؛

– طراحی جدید ضمناً باعث خواهد شد تا مواد رادیواکتیو با قابلیت استفاده در مصارف غیرصلح آمیز در سوخت مصرف شده به مقدار قابل ملاحظه ای کاهش یابد؛

–  قلب جدید راکتور با طراحی دانشمندان ایرانی و در قالب یک همکاری بین‌المللی که تحت مدیریت ایران خواهد بود،  ساخته خواهد شد؛

– با توجه به معضلات زیست محیطی و هزینه بالای نگهداری، سوخت مصرف شده راکتور آب سنگین اراک به خارج از کشور فرستاده خواهد شد؛

– با اجرایی شدن توافق، ایران به عنوان یکی از معدود تولیدکنندگان آب سنگین در جهان، وارد بازارهای بین المللی شده و مازاد بر نیازهای خود را به بازارهای جهانی و به قیمت های جهانی عرضه خواهد کرد؛

– ضمن حفظ رآکتور آب سنگین اراک، طی 15 سال آتی ایران راکتورهای تحقیقاتی مدرن دیگری بر پایه آب سبک  خواهد داشت. در این خصوص همکاری های بین المللی همراه با تضمین سوخت مربوطه با ایران صورت خواهد گرفت؛

– ایران در راستای برنامه خود، طرحی برای بازفراوری سوختهای مصرف شده و فعالیت های مرتبط با آن ندارد ولی جداسازی رادیوایزوتوپ های صنعتی و پزشکی را از نمونه های تاب دیده اورانیوم غنی شده، ادامه خواهد داد.

4- فردو

– تأسیسات فردو همچنان به عنوان یک تاسیسات هسته ای باقی خواهد ماند. این تاسیسات تحت عنوان مرکز هسته‌ای فیزیک و فناوری به امور زیر خواهد پرداخت:

· تولید ایزوتوپ های پایدار برای مصارف پرکاربرد صنعتی و پزشکی(رادیوداروها)؛

· تحقیق و توسعه هسته ای در حوزه های مختلف؛    

– تعداد 1044 دستگاه سانتریفیوژ IR-1 با تمامی زیرساخت‌های ضروری در فردو حفظ می شود که دو زنجیره آن به صورت روشن و در حال چرخش خواهند بود؛

– سانتریفیوژهای مازاد و زیرساخت مرتبط با آنها جمع آوری و برای جایگزینی سانتریفیوژهای از رده خارج شده مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

5- شفاف سازی

– ایران پروتکل الحاقی را داوطلبانه اجراء کرده، و متناسب با ایفای تعهدات طرف مقابل، در مراحل بعدی آن را برای تصویب به مجلس محترم شورای اسلامی  تسلیم خواهد کرد.

– ایران اجرای کد اصلاحی 1/3 را از سر گرفته، و در راستای اجرای مفاد پروتکل الحاقی و برای پیشگیری از اختلاف برداشت ها و جلوگیری از تکرار اتهامات بی اساس علیه کشور به آژانس اجازه نظارت بر مراکز تغلیظ اورانیوم به مدت 25 سال، و نظارت بر تولید لوله روتور و بیلوز سانتریفیوژهای خود رابرای 20 سال خواهد داد.

– ایران مطابق با قوانین  خود و وفق مفاد موافقتنامه جامع پادمان، تسهیلات بیشتری برای کار آژانس قائل شده و به آژانس اجازه خواهد داد از برخی فن آوری های جدید راستی آزمایی که به صورت متعارف در سایر کشورها نیز مورد بهره برداری و صحه گذاری قرار گرفته، به طور مشخص دستگاه اندازه‌گیری میزان غنا وپلمب‌های الکترونیکی استفاده کند.

– آژانس اجازه  استفاده از دوربین های آنلاین و یا هر ابزاری که مستلزم انتقال آنلاین اطلاعاتِ تاسیسات هسته ای ایران به خارج از کشور باشد را به هیچ وجه نخواهد داشت.

– ایران در چارچوب پروتکل الحاقی اجازه رسیدگی آژانس به اطلاعات مربوط به انجام فعالیت های هسته ای در مراکز اعلام نشده را خواهد داد. هر گونه اختلاف نظر احتمالی بین ایران و آژانس در زمینه نحوه رسیدگی شامل دسترسی مدیریت شده به مراکز مظنون به فعالیت های اعلام نشده هسته ای در یک بازه زمانی منطقی از طریق کمیسیون مشترک متشکل از ایران و اعضای 1+5 حل و فصل خواهد شد. این اقدامات در قالب چارچوب های معمول بین المللی و صرفاً برای اطمینان از فقدان فعالیت های هسته ای اعلام نشده صورت گرفته و مبتنی بر احترام به حاکمیت و رعایت ملاحظات حفظ اسرار نظامی و امنیتی کشور  خواهد بود.

– نه به آژانس و نه به هیچ فرد و نهاد دیگری اجازه اقدامات خارج از رویه های معمول، قوانین و مقررات پروتکل های بین المللی و بازرسی از مراکز  نظامی ایران داده نخواهد شد.

– نه به آژانس و نه به هیچ فرد و نهاد دیگری اجازه دسترسی به مراکز یا سیستم های موشکی ایران داده نخواهد شد.

– ایران برای رفع ابهامهای آژانس نسبت به اتهامات  مطروحه راجع به گذشته برنامه هسته ای صلح آمیز خود در یک چارچوب محدود و مورد توافق با آژانس همکاری خواهد کرد و آژانس این موارد را ظرف مدت تعیین شده (تا پایان سال 2015 میلادی) حل و فصل خواهد نمود.

6- تحریم های شورای امنیت

– متعاقب ارجاع موضوع برنامه هسته ای ایران به شورای امنیت سازمان ملل متحد در سال 2006، شورای امنیت طی 4 سال اقدام به صدور 6 قطعنامه تحریمی علیه ایران نمود که در آنها ایران مکلف به تعلیق برنامه هسته ای خود شامل چرخه غنی سازی، تحقیق و توسعه، راکتور اراک و سایر برنامه های مرتبط شده بود. در این  قطعنامه ها که با استناد به ماده 41 از فصل هفتم منشور ملل متحد تصویب شد، طیف گسترده ای از تحریم ها و محدودیت های مالی، بانکی، اقتصادی، حمل و نقل و بیمه ای علیه ایران اعمال گردید. در نتیجه این تحریم ها که خود مستمسک و مبنایی برای تحمیل و تشدید تحریم های یکجانبه آمریکا و ایالات متحده آمریکا و سایر کشورها شد، کشورمان در معرض خسارت ها و آسیب های بی سابقه ای قرار گرفت.

بر اساس قطعنامه 1929 که جامع همه تحریم های قبلی به شمار می آید، تلاش گسترده ای برای غیرقانونی نمودن برنامه هسته ای ایران شکل گرفت، تحریم های شورای امنیت علیه ایران نهادینه شد، مستمسکی قانونی برای اقدامات ایذایی در سطح منطقه و بین المللی علیه ایران فراهم گردید و وجهه و جایگاه ایران در معرض آسیب قرار گرفت و هزینه تعامل سیاسی و اقتصادی با ایران برای شرکای ایران بالا رفت. تسری دامنه تحریم ها به حوزه دفاعی کشور که در قالب ممنوعیت برنامه دفاعی موشکی و تحریم نامحدود تسلیحاتی متعارف نمود یافت، تحریم شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، مجوز بازرسی محموله های هوایی و دریایی به مقصد یا از مبدا ایران، اعمال تحریم های جدید در حوزه های بانکی پولی بیمه ای و اعتباری، فشار بر صنعت نفت و گاز کشور، اعمال مراقبت های خاص درمورد هرگونه مراوده با ایران یا اشخاص حقوقی و حقیقی ایرانی در حوزه های مختلف اقتصادی و مالی و تجاری، نشانگر این واقعیت بود که طرف های مقابل در صدد مسدود کردن همه مجاری تنفسی کشور هستند.

تاسیس گروه کارشناسی تخصصی در شورای امنیت برای نظارت دقیق بر اجرای تحریم ها موجب نهادینه شدن بیش از پیش نظام تحریمی شورای امنیت شد و در عمل ایران علیرغم عضویت دیرینه در معاهده عدم اشاعه از همه مزایا و حقوق شناسایی شده در این معاهده محروم و تکالیف و مسئولیت هایی بسیار فراتر از معمول بر آن تحمیل شد. نتیجه این وضعیت این شد که نه تنها برنامه هسته ای کشور در معرض آسیب اساسی قرار گیرد بلکه اساسا امنیت ملی ایران به مخاطره بیفتد.

با توجه به نکات فوق، رفع این تحریم های اقتصادی و مالی یکی از اولویت های مذاکراتی جمهوری اسلامی ایران بوده است تا از یکسو کلیه اقدامات کشورها که در اجرای قطعنامه های شورای امنیت صورت گرفته است متوقف شود و از سوی دیگر مهمترین مستمسک حقوقی بین المللی برای مخدوش کردن ماهیت مشروع و صلح آمیز برنامه هسته ای ایران و تحمیل تحریم های یکجانبه علیه ایران رفع شود. در راستای این سیاست، و به دنبال نهایی شدن  برجام، شورای امنیت قطعنامه جدیدی صادر خواهد کرد که لغو کلیه قطعنامه های شورای امنیت پیرامون موضوع برنامه هسته ای ایران وفق ماده 41 را به دنبال خواهد داشت.

– بر اساس این قطعنامه:

· “برنامه جامع اقدام مشترک” مورد تأیید قرار گرفته و اجرای آن برای همه طرف ها از جمله کشورهای 1+5 به لحاظ حقوق بین الملل الزام آور خواهد بود.

· کلیه قطعنامه های شورای امنیت (1696، 1737، 1747، 1803، 1835، 1929 و 2224) در مرحله اول و در قالب ماده 41 منشور ملل متحد (که 6 قطعنامه قبلی در آن قالب صادر شده بود و ایران را تحت  ماده 41 فصل 7 منشور  قرار داده بود) لغو  و کلیه تحریم های مالی و اقتصادی تحمیل شده وفق آنها خاتمه می یابد؛

· شورای امنیت صراحتا رویکرد خود را نسبت به موضوع هسته ای ایران  به طور اساسی تغییریافته اعلام می کند و  برداشت گذشته  نسبت به برنامه هسته ای ایران به عنوان “تهدید علیه صلح و امنیت بین المللی” رفع خواهد شد؛

· مبنا و مستمسک اصلی تحریم های بین المللی و یکجانبه علیه ایران یعنی درخواست برای تعلیق غنی سازی، برچیده شدن سایت فردو، تعطیلی سایت اراک، توقف برنامه آب سنگین و تمامی فعالیت های تحقیق و توسعه غنی سازی که به موجب قطعنامه های قبلی ممنوع شده بود، ملغی شده و بدین ترتیب برنامه هسته ای ایران با رعایت مجموعه ای از محدودیت های زمان دار و اقدامات شفافیت ساز بیشتر از سوی ایران مورد تایید سازمان ملل متحد قرار می گیرد؛

· مجوزهای گسترده ای که در قالب قطعنامه های تحریمی شورای امنیت برای اعمال تحریم ها و اقدامات محدود کننده یکجانبه به کشورها داده شده بود، کاملا به کنار نهاده می شود؛

· ممنوعیت صادرات اقلام دو منظوره و موارد مربوط به تأمین، فروش و انتقال مواد و فناوری‌های هسته‌ای حساس به ایران برداشته شده و امکان خرید قانونی اقلام و نیازهای صنعت هسته ای کشور که قبلا به دلیل تلقی شورای امنیت از برنامه هسته ای ایران به عنوان یک نگرانی اشاعه ای ممنوع شده بود، از طریق کمیسیون مشترک فراهم و تسهیل خواهد شد؛

· تحریم تسلیحاتی ایران لغو و با برخی محدودیت ها جایگزین خواهد شد به نحوی که امکان واردات یا صادرات اقلام دفاعی به صورت موردی فراهم خواهد گردید. این محدودیت ها نیز بعد از 5 سال به طور کامل لغو خواهد شد. جمهوری اسلامی ایران صراحتا اعلام کرده است که به سیاست همیشگی خود در خصوص اتخاذ اقدامات لازم جهت حفظ صلح و امنیت در منطقه از جمله در مقابله با تروریسم ادامه خواهد داد؛

· توسعه برنامه دفاعی موشکی کشور که قبلا در قالب ماده 41 از فصل هفتم منشور به شکل الزام آور منع شده بود، به شکل یک محدودیت غیرالزام آور و صرفا در رابطه با موشکهای طراحی شده برای حمل کلاهکهای هسته ای که جمهوری اسلامی ایران هیچگاه به دنبال آن نبوده و نخواهد بود، در یک بازه زمانی معین تعدیل خواهد گردید؛ جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده است که به سیاست همیشگی خود در خصوص تحریم تسلیحاتی ادامه خواهد داد؛

· افراد و نهادهایی که به بهانه ارتباط با برنامه هسته ای ایران مورد تحریم قرار گرفته اند از فهرست تحریمی خارج خواهند شد؛

سازوکاری برای حل اختلافات پیش آمده و تشخیص  عدم پایبندی عمده برجام توسط هر یک از طرفها و تبعات ناشی از آن  ایجاد خواهد شد. ایران و 1+5 امکان بازگشت در صورت عدم اصلاح موارد  عدم پایبندی عمده توسط هر یک از طرف هاپس از طی روند پیش بینی شده را خواهند داشت. جمهوری اسلامی ایران صراحتا اعلام کرده است که در صورت اعمال مجدد تحریم های شورای امنیت، اقدامات داطلبانه خود را کلا یا جزئا متوقف خواهد نمود.

7- تحریم های یکجانبه آمریکا و اتحادیه اروپایی:

اتحادیه اروپایی و ایالات متحده، تعهد نموده اند کلیه تحریم های اقتصادی و مالی که به بهانه برنامه هسته ای ایران وضع شده اند را همزمان با اقدامات جمهوری اسلامی ایران در حوزه هسته ای لغو نمایند. بر این اساس تحریم ها و محدودیت های اعمال شده توسط آمریکا و اتحادیه اروپایی در حوزه های زیر در مرحله نخست رفع خواهند شد که در نتیجه آن، از روز اجرای «برجام»، دولت جمهوری اسلامی، بانک مرکزی ایران، سایر موسسات دولتی و اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی می توانند کلیه فعالیتها و عملیات تجاری و اقتصادی زیر را با طرف های تجاری خود انجام دهند:

الف- بخش بانکی، مالی و بیمه:

کلیه اموال و وجوه متعلق به دولت ایران، بانک مرکزی و سایر اشخاص حقیقی و حقوقی که نزد موسسات مالی خارجی مسدود گردیده، از تاریخ اجرای برجام آزاد و بدون هیچ قید و شرطی می تواند مورد استفاده صاحبان این اموال و وجوه قرار گیرد.

دولت جمهوری اسلامی ایران ، بانک مرکزی و سایر موسسات دولتی و می توانند فعالیتهای زیر را انجام دهند:

1- انتشار و فروش اوراق قرضه

2- انتشار و فروش اوراق قرضه ایی که با ضمانت دولت ایران صادر گردیده است

3- دریافت وام های خارجی از موسسات بین المللی از قبیل بانک جهانی و یا سایر بانک های خصوصی

4- تهاتر معاملات دلاری از طریق بانک های غیر آمریکائی

5-   دریافت ضمانت های صادراتی از موسسات مربوطه؛ بانکها و موسسات مالی ایرانی می توانند بدون هیچگونه محدودیتی اقدام به معاملات و فعالیت های تجاری زیر با بانک ها و موسسات مالی خارجی نمایند

6-  ایجاد روابط کارگزاری

7- استفاده از خدمات پیام رسانی شامل سوئیفت

8- تاسیس نمایندگی، شعبه و یا شرکت های تابعه

9- افتتاح اعتبارات اسناد و بروات اسنادی و صدور ضمانت نامه های بانکی

10- سرمایه گذاری در سهام موسسات مالی و بانکی خارجی و ایجاد مشارکت با آنها

11- فروش و واگذاری سهام به موسسات مالی و بانک های خارجی با توجه به قوانین داخلی

12- نقل و انتقال ارز به داخل و خارج کشور یا به حساب خود بانک

13- خرید و فروش اوراق قرضه بین المللی یا سایر اوراق تجاری بین المللی به حساب خود یا به حساب مشتریان بانک ها

14- دریافت وام ها و تسهیلات اعتباری خارجی

15- انجام سایر عملیات مالی و بانکی و عملیات مرتبط بانکی با هر یک از موارد فوق

ب- معاملات بیمه ای

1-   انعقاد انواع قراردادهای بیمه و بیمه های اتکائی به حساب خود و یا به حساب مشتریان خود

2-   فروش و واگذاری سهام خود به موسسات بین المللی بیمه ای با توجه به قوانین داخلی

3-   سرمایه گذاری در سهام موسسات بین المللی بیمه ای و ایجاد مشارکت با آنها

4-   سایر عملیات بیمه ای مرتبط با هر یک از موارد فوق

ج- بخش نفت، گاز و پتروشیمی

1- فروش، صادرات، سوآپ و حمل نفت خام، محصولات نفتی، گاز طبیعی و محصولات پتروشیمی

2-   خرید، تامین و حمل تجهیزات عمده وکلیدی، تکنولوژی، کمکهای فنی ، آموزش مورد نیاز بخش نفت ، گاز و پتروشیمی شامل اکتشاف، تولید و پالایش نفت و گاز طبیعی یا مایع

3- دریافت وام و تسهیلات اعتباری جهت تامین وجوه مورد نیاز این بخش

4- سرمایه گذاری و مشارکت توسط افراد و اشخاص حقوقی ایرانی در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی

د- بخش کشتیرانی ، کشتی سازی و حمل و نقل دریایی

1- خرید یا فروش کشتی و سایر وسایل حمل و نقل دریایی

2- خرید و فروش لوازم یدکی و تجهیزات کشتی ها و سایر وسایل حمل و نقل دریایی

3- خرید و فروش، حمل تجهیزات کلیدی و تکنولوژی برای تعمیر و نگهداری ،طراحی و ساخت کشتی و سایر وسایل حمل و نقل دریایی 

4- تعمیر و نگهداری یا بازسازی کشتی و سایر وسایل حمل و نقل دریایی

5- هر گونه عملیات مربوطه به طراحی و ساخت کشتی های باری یا تانکرهای نفتی

6-  تامین کشتی جهت ذخیره سازی یا انتقال نفت خام ، مشتقات نفتی، گاز یا مشتقات آن، محصولات پتروشیمی

7-   ارائه کلیه خدمات مرتبط با ثبت پرچم، تعیین وضعیت (Classification) ، تعیین مشخصات فنی، ثبت و شماره شناسائی در رابطه با تانکرهای نفتی و کشتی های باری

8-   ارائه خدمات سوخت رسانی، تدارکات و یا هرگونه خدمات بندری دیگر مربوط به کشتی های تحت مالکیت یا تجاری که حامل کالاهای غیر تحریمی می باشند

9- از تاریخ اجرای «برجام» کلیه عملیات مربوط به بازرسی، توقیف یا انهدام کالاهای غیرتحریمی متوقف خواهد شد.

ه- تجارت طلا ، فلزات گرانبها

1- تجارت و حمل و نقل طلا و فلزات گرانبها

2- سایر خدمات از قبیل حمل و نقل، خدمات امنیتی و غیره

3- دریافت تسهیلات جهت انجام معاملات مربوطه

و- فلزات

تجارت (واردات و صادرات)، حمل و نقل کلیه فلزات از جمله گرافیت و فلزات خام یا نیمه ساخته

ز- نرم افزار

تجارت (واردات و صادرات) مستقیم و یا غیرمستقیم نرم افزار و به روز رسانی نرم افزارهای یکپارچه سازی فرآیندهای صنعتی

ح- آزادسازی منابع مالی و دارائی های اشخاص تحریم شده ایرانی

حدود 800 شخص حقیقی و حقوقی ایرانی که به بهانه همکاری یا ارتباط با برنامه هسته ای ایران توسط شورای امنیت، آمریکا یا اتحادیه اروپایی تحت تحریم قرار گرفته اند، از فهرست های مربوطه خارج و منابع مالی و دارائی های آنها آزاد خواهد شد.

و- تحریم های لغو شده غیر مرتبط با برنامه هسته ای

در کنار لغو تحریم های مرتبط  هسته ای، سه دسته از تحریم ها که ارتباط مستقیم با موضوع هسته ای ایران نداشته و از سال ها قبل تحت عناوین دیگر تحمیل شده اند، نیز از میان برداشته خواهند شد:

–   رفع تحریم هواپیمایی

با لغو ممنوعیت خرید و اجاره هواپیماهای مسافربری از طریق صدور مجوزهای لازم توسط آمریکا، امکان خریداری هواپیماهای مسافری آمریکایی و اروپایی و نوسازی ناوگان هوایی ایران و ارتقای ایمنی و کارآمدی صنعت هوانوردی کشور فراهم خواهد شد. خاطر نشان می شود تحریم خرید هواپیمای تجاری یکی از مصادیق تحریم های غیرعادلانه علیه جمهوری اسلامی ایران طی سه دهه گذشته بوده است.

– رفع ممنوعیت همکاری شرکت های وابسته شرکت های آمریکایی با ایران

بر اساس تفاهم صورت گرفته طبق برجام، شرکت های خارجی تابعه شرکت های آمریکایی بر اساس مجوز کلی صادره از سوی دولت آمریکا مجاز به همکاری با ایران در زمینه های مختلف اقتصادی خواهند شد.  البته منع کلی مراوده اقتصادی بین اتباع ایرانی و آمریکایی کماکان باقی خواهد ماند.

– صدور مجوز صادرات فرش و برخی اقلام غذایی شامل پسته وخاویار از ایران به آمریکا

بر اساس تفاهم صورت گرفته طبق برجام، امکان صدور برخی اقلام شامل فرش، پسته و خاویار از ایران به آمریکا فراهم خواهد شد. لازم به ذکر است صادرات این اقلام به آمریکا که در سال 2000 آزاد شده بود در سال 2010 ممنوع گردید.

– همچنین ایالات متحده و اتحادیه اروپایی تعهد داده اند که از اعمال مجدد تحریم ها که به منزله نقض تعهدات آنها در برجام تلقی خواهد شد، خودداری نمایند. علاوه بر این، آمریکا کلیه تحریم هایی که در سطوح ایالتی مانع از ایفای تعهدات آمریکا در رفع تحریم ها شود را به نحو مقتضی رفع نماید.

8- همزمانی و تناظر اقدامات متقابل ایران و گروه 1+5

بر اساس تفاهم صورت گرفته،

– ابتدا شورای امنیت اقدام به صدور قطعنامه جدید برای تایید برجام و لغو قطعنامه های قبلی می نماید.

– سپس اتحادیه اروپایی و آمریکا تصمیمات توافق شده برای لغو تحریم های مالی و اقتصادی مرتبط با هسته ای را اتخاذ خواهند نمود.

– متعاقبا ایران اقدامات لازم برای اجرای تعهدات خود وفق برجام را آغاز می نماید.

– اتحادیه اروپایی و آمریکا نیز تمهیدات لازم برای اجرایی کردن تعهداتشان و تدوین دستورالعمل ها و آیین نامه های اجرایی لازم و توجیه مراجع ذیربط دولتی و موسسات و بنگاه های اقتصادی اتخاذ خواهند نمود.

– این اقدامات متناظر به نحوی انجام خواهد شد که در “روز اجرای توافق” همزمان با تایید اقدامات ایران توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی، اجرای کلیه تحریم های مقرر شده متوقف خواهد شد.

گفتنی است، این متن از سوی وزارت امور خارجه ایران در اختیار رسانه‌ها قرار گرفته است.

انتهای پیام/

دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط خبرگزاری گلستان ما در وب سایت منتشر خواهد شد

پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد

گلستان ما در شبکه های اجتماعی

© کپی بخش یا کل هر کدام از مطالب گلستان ما با ذکر منبع امکان پذیر است.

مسئولیت فایل آپلود شده بر عهده‌ی کاربر آپلودکننده می‌باشد، لطفا در صورتی که این
فایل را ناقض قوانین می‌دانید
به ما گزارش دهید.

​تولید آی‌فون ۱۲ مینی متوقف می‌شود

​ناکامی آمریکا در افغانستان و آینده نامعلوم جنگ و صلح

فرامرز تمنا: برخی از ارگ‌نشینان نمی‌خواهند صلح سبب تضعیف قوم‌شان شود

رادمردی استوار / نگاهی کوتاه به میراث آیت الله محسنی

می‌روید؟ با همه دم و دستگاه تان بروید! / رنگین دادفر سپنتا
متن کامل برجام به زبان انگلیسی

​خالد نور در گفتگو با پیام آفتاب: هم برای صلح و هم برای جنگ با طالبان آماده‌ایم/ طالبان علاقه‌ای به ادامه گفتگوهای صلح ندارد

مشکل اساسی افغانستان هویت ملی و سلطه جویی قومی است / از دید غنی صلح با طالبان سبب تقویت پشتون‌ها در حاکمیت می‌شود

فرامرز تمنا: برخی از ارگ‌نشینان نمی‌خواهند صلح سبب تضعیف قوم‌شان شود

می‌روید؟ با همه دم و دستگاه تان بروید! / رنگین دادفر سپنتا

پیرمحمد ملازهی: مذاکرات طالبان و آمریکا به نتیجه خواهد رسید / با صلح آمریکا و طالبان جنگ در افغانستان تمام نخواهد شد

جشنوارهٔ گل زعفران در هرات برگزار شد / وزیر زراعت: حاصلات زعفران هرات به ۱۷ تن رسید

رئیس‌جمهور: زراعت کشور اقتصاد محور شده‌است / در ۱۰ سال آینده صادرات ما باید پنج برابر واردات شود

​رویای تاپی / آیا افغانستان نفعی از تجارت انرژی در منطقه می‌برد؟

افغانستان دومین شریک تجاری ایران است

​وزیر معادن: معدن لاجورد در نتیجهٔ اختلافات زورمندان محلی به دست طالبان افتاد

وزارت صحت عامه: در شرق افغانستان به دلیل بمباران زیاد نوزادان ناسالم متولد می‌شوند

سرور دانش: دولت تلاش دارد زمینه خدمات رسانی شهری را به صورت پایدار فراهم کند

سرپرست وزارت اطلاعات و فرهنگ: فعالیت‌ رسانه‌های افغانستان ۱۸ سال گذشته بی‌نظیر بوده‌است

​وزارت شهرسازی: متعهد به تهیه مسکن برای قشرهای مختلف جامعه هستیم

سرور دانش: ۸۰ درصد جمعیت کابل در ساحات غیرپلانی زندگی می‌کنند

​سرپرست وزارت معارف: ۱۰ میلیون نفر در افغانستان از بی‌سودای رنج می‌برند

​معاون دوم رئیس جمهور: عشق به وطن و مبارزه با نفرت افکنی و افراطی‌گرایی از وظایف مهم جوانان تحصیل کرده می‌باشد/عکس

خانقاه مولانا در ولسوالی بلخ در حال نابودی است/ خلیق: ترمیم خانقاه مولانا علیرغم وعده‌های ترکیه آغاز نشد

جام جهانی کریکت 2019 به بامیان انتقال یافت

تحویل دادن یک عراده موتر قدیمی متعلق به شاه امان‌الله خان غازی به موزه ملی توسط دکتر عبدالله/عکس

ترامپ در گفت‌وگو با آنگلا مرکل او را «احمق» خطاب کرد

ایران، انقلاب اسلامی و ملت قهرمان

نگاهی تاریخی به تخم نفاقی که در شبه قاره کاشته شد / چرایی ستیز همیشگی هند و پاکستان بر سر کشمیر

حمله هوایی یمن به پایتخت عربستان سعودی

سید حسن نصرالله: انتخابات اسرائیل را با خون صهیونیست‌ها رنگین می‌کنیم

آشنایی با هواپیمای جنگنده سوخو-۳۵ (Sukhoi Su-35)

​نقش روزه در تزکیه نفس

بازار داغ شرکت اسرائیلی از فروش جلیقه‌های ضدگلوله به دانش‌آموزان آمریکایی

سربازی دخترها در مراکش+عکس

ملانیا با مدل لباس‌هایش ترامپ را تنبیه می‌کند

قانون اجراآت جزائی افغانستان مصوب سال ۱۳۴۴

آشنایی با تاریخ تدوین قانون اساسی در افغانستان

آیت‌الله العظمی شیخ محمدآصف محسنی قندهاری

​گزارش تصویری: همایش معرفی برندگان مسابقه سیرت النبی در شهر مزارشریف  

گزارش تصویری: راهپیمایی و مراسم روز جهانی قدس در شهر مزارشریف  
متن کامل برجام به زبان انگلیسی

گزارش تصویری: برپایی خیمه دادخواهی برای تثبیت هویت قوم سادات در مزارشریف  

گزارش تصویری: تجلیل از روز جهانی کودک در مزارشریف  

گزارش تصویری: نمایشگاه آثار خط و نقاشی خطی در مزارشریف  

کاخ سفید حسینیه شد!

بادا که تا همیشه بمانیم با علی …

فیلم با زیرنویس فارسی: تروریست کیست؟/مناظره دانشجوی مسلمان و امریکایی

گزارش ویدیویی بازدید رئیس‌جمهور از قطعه خاص اردوی ملی

گزارش تصویری: مراسم تجلیل از مقام شهدای مکه و منا و نشست تحلیلی «سرزمین وحی، دیروز، امروز و فردا»  

گزارش تصویری: مراسم تجلیل از مقام شهدای مکه و منا و نشست تحلیلی «سرزمین وحی، دیروز، امروز و فردا»  

منبع تصویر، Getty Images

دومین روز مذاکرات احیای برجام در وین در حالی برگزار شد که خبرهایی ضد و نقیض درباره محتوای مذاکرات و همچنین مواضع ایران در اختیار رسانه‌ها قرار گرفت.

در طول روز، خبرگزاری رویترز به نقل از کسانی که منابع دیپلماتیک اروپایی معرفی شده‌اند، گزارش داد که ایران پذیرفته بر اساس متن توافق شده در ماه ژوئن مذاکرات را از سر بگیرد.

اما علی باقری کنی، مذاکره‌کننده ارشد ایران گفت که موضع تهران هیچ تغییری نکرده است.

به گفته آقای باقری کنی، ایران همچنان بر اساس متنی که هفته گذشته در اختیار طرف روبه‌رو قرار داده است مذاکره می‌کند و در جریان مذاکرات دو روز اخیر نیز این متن به بحث گذاشته شده است.متن کامل برجام به زبان انگلیسی

این مذاکرات بین ایران و کشورهای ۴ + ۱( چهار عضو دائم شورای امنیت یعنی روسیه، چین، بریتانیا، و فرانسه به اضافه آلمان) در جریان است.

آمریکا بر خلاف مذاکرات اولیه برجام در سال ۲۰۱۵، در این مذاکرات حضور مستقیم ندارد.

پیشتر خبرگزاری تسنیم نیز از قول یک منبع نزدیک به تیم مذاکره‌کننده ایران نوشته بود که “هیچ تجدید نظری در موضع ما نبوده و پیش نویس های پیشنهادی پس گرفته نشده اند”.

در عین حال خبرگزاری رویترز در ساعات پایانی روز به نقل از یکی از مقام‌های اتحادیه اروپا که نامش فاش نشده نوشت که مذاکرات روند طبیعی‌اش را طی می‌کند.

این مقام اروپایی گفته است: “برداشت من این است که مذاکرات در مسیر منطقی‌اش در حالی برگزاری است.”

به گفته این مقام اتحادیه اروپا، “هفت یا هشت نکته بسیار مهم سیاسی” هنوز باقی مانده‌اند که باید حل و فصل شوند.

گفتگو با چهره‌های سیاسی، هنری و ادبی از تلویزیون فارسی بی بی سی.

برنامه ها

پایان پادکست

از دیروز مذاکرات احیای برجام با شرکت نمایندگان ایران و قدرت‌های جهانی پس از یک هفته، در وین از سر گرفته شد.

انریکه مورا، مذاکره کننده هسته‌ای ارشد اتحادیه اروپا گفته است فوریت توافق، بیش از گذشته است. علی باقری کنی، همتای ایرانی او هم گفته که ایران مذاکرات را بر اساس مواضع قبلی‌‌اش و با جدّیت ادامه می‌دهد.

ایران هفته گذشته اعلام کرد در مذاکرات احیای برجام در وین، دو متن را که حاوی دیگاه‌هایش در مورد برداشته شدن تحریم‌ها و بازگشت به تعهدات هسته‌ای این کشور است برای بررسی به طرف مقابل داد.

اما شرایطی که ایران در نشست قبلی مطرح کرد با انتقاد بعضی از کشورهای غربی مواجه شد و رهبران بریتانیا، فرانسه و آلمان گفته‌اند که ایران از از توافق‌هایی که پیشتر به آن رسیده بودند، عقب‌نشینی کرده است.

لیز تراس، وزیر خارجه بریتانیا روز چهارشنبه در موسسه چتم‌هاوس مذاکرات امروز وین را آخرین فرصت ایران برای بازگشت به توافق برجام خواند و گفت به نفع ایران است که به این توافق بازگردد چون بریتانیا و متحدانش در جلوگیری از دستیابی ایران به تسلیحات هسته‌ای قاطعیت دارند.

مقامات ایرانی تاکید دارند که برای بازگشت به تعهدات برجامی، آمریکا باید تمامی تحریم‌هایی را که پس از خروج دونالد ترامپ، رئیس جمهوری سابق علیه جمهوری اسلامی وضع کرده لغو کند.

آمریکا در این گفتگوها حضور غیرمستقیم دارد و رابرت مالی، نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران قرار است طی روزهای آینده وارد وین شود.

آقای مالی دیشب در مصاحبه‌ای اختصاصی به بی‌بی‌سی فارسی گفت: “شکست مذاکرات فشارهای شدید اقتصادی و دیپلماتیک را برای ایران به همراه خواهد داشت اما آمریکا ترجیح می‌دهد مجبور به انتخاب این مسیر نشود.”

مذاکرات به درخواست آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر ایران، به طور غیرمستقیم با ایالات متحده انجام می‌شود.

هدف از مذاکرات احیای توافق هسته ای برجام رفع تحریم های آمریکا در ازای بازگشت ایران به محدودیت های اتمی است.

© 2021 بی بی سی. بی بی سی مسئول محتوای سایت های دیگر نیست. سیاست ما درباره لینک دادن به سایت های دیگر.

0