معنی کلمه الشتا در سوره فیل چیست

معنی کلمه الشتا در سوره فیل چیست

نام این سوره در مصحف عثمان، «قریش» ذکر شده و دلیل این نام‌گذاری، وجود نام قریش در این سوره و عدم وجود آن در دیگر سوره‌ها می‌باشد. همچنین، در عهد قدیم از این سوره به نام «ایلاف قریش» یاد شده‌است.[۱]

در خصوص واژه «إیلَافِ» آورده‌اند که مصدر ثلاثی مجردش «إلف» و باب افعال از ریشه آلف بوده و معنای آن اجتماع، انس، همبستگی و الفت است.[۲][۳] بر اساس آنچه راغب اصفهانی،‌ لغت‌شناس اهل سنت گوید، این واژه در ابتدا الاف بوده که لام آن به یاء مبدل شده‌است.[۴] از دیگر معانی این کلمه، معنای، موالفة به معنای پیمان و عهد است که به اعتقاد مکارم شیرازی از مفسران شیعه، و بر اساس آنچه مورد نظر سوره بوده و همچنین عدم همخوانی این معنا با مصدر باب افعال، صحت این معنا، دور از نظر است.[۵]بانو امین، مفسر شیعه، معنای «به حقارت به جایی بردن کسی» را برای واژه ایلاف متذکر است.[۶]

واژه «قُرَیْشٍ» نیز با ریشه «ق‌ر‌ش»، نام قبیله و دودمان محمد است که همگی از نسل نضر بن کنانه که قریش نام داشت، و به نقلی فِهر بن مالک بن نصر می‌باشند.[۷][۸]محمدتقی شریعتی، مفسر شیعی درباره وجه تسمیه قریش به این نام، چهار احتمال را مطرح کرده‌است؛ اول به جهت کسب و کار قریش، دوم به جهت جمع شدن و همبستگی آنان، سوم به جهت وظیفه آنان (یعنی تفتیش حاجیان) در ایام حج و چهارم،‌ اقتباس از نام یکی از جانوران بزرگ دریا. به گفته شریعتی،‌ این چهار معنا همگی از معانی واژه قریش است.[۹]

این سوره مشتمل بر ۵ آیه بوده ولی اکثریت مفسرین اهل سنت آیاتش را ۴ عدد و دو آیه آخر را یکی دانسته‌اند.[۱۰][۱۱] تعداد حروف آیه ۹۰ و تعداد کلمات آن ۱۷ کلمه است.[۱۲][۱۳] متن آن به شرح ذیل است:[۱۴]

﴿‏بِسمِ الله الرَّحمنِ الرَّحیمِ، لایلَفِ قُرَیْشٍ﴾ ۱ ﴿إِلَفِهِمْ رِحْلَةَ الشتَاءِ وَ الصیْفِ﴾ ۲ ﴿فَلْیَعْبُدُوا رَب هَذَا الْبَیْتِ﴾ ۳ ﴿الَّذِی أَطعَمَهُم مِّن جُوعٍ﴾ ۴ ﴿وَ ءَامَنَهُم مِّنْ خَوْفِ﴾ ۵

بهاء‌الدین خرمشاهی، مترجم شیعه، در ترجمه این سوره آورده‌است[۱۵]:

﴿به نام خداوند بخشنده مهربان. براى همبستگى قريش‏﴾ ۱ ﴿همبستگيشان در كوچ زمستانى و تابستانى‏﴾ ۲ ﴿پس بايد صاحب اين خانه را بپرستند﴾ ۳ ﴿مان كه ايشان را پس از گرسنگى [آذوقه و] خوراک داد﴾ ۴ ﴿و پس از ترس [و نگرانى‏]، ايمن داشت‏﴾ ۵

امید مجد، مترجم و شاعر ایرانی، در ترجمه سوره قریش به نظم، چنین سروده‌است:[۱۶]

اکثر قراء، آیه اول را «لِإِیلافِ قُرَیْشٍ» (مصدر رباعی ألَفَ) قرائت کرده‌اند؛ ولی ابن عامر، از قراء سبعه سنی مذهب، آن را «لِإِلَافِ» بر وزن فعال (مصدر ثلاثی ألِفَ) قرائت نموده‌است. این اختلاف در «إِیلَافِهِمْ» وجود ندارد. در کلمه «رِحْلَةَ» نیز همه قراء به کسر راء (که مصدر باشد) قرائت کرده ولی ابوالسمال به ضم راء (اشاره به جهتی که رحلت به آن سمت صورت گرفته‌است) گزارش کرده‌است.[۱۷][۱۸]

بنابر قول اکثر مفسران، این سوره مکی است؛ ابن عطیه، مفسر اهل سنت، مکی بودن این سوره را اجماعی دانسته است ولی با این حال ضحاک و ابن سائب، دو مفسر اهل سنت، این سوره را مدنی می‌دانند. طبرسی، مفسر شیعی نیز به مکی بودن سوره در نزد قراء اشاره دارد و اختلاف در محل نزول آیات سوره را منحصر در آیه آخر سوره می‌داند.[۱۹][۲۰][۲۱]ابن عاشور، مفسر سنی مذهب، این سوره را بیست و نهمین سوره نازل شده می‌داند و نزولش را بعد از سوره تین و قبل از سوره قارعه بیان می‌کند.[۲۲] بر اساس ترتیب نزول مشخص‌شده توسط محمدهادی معرفت، از محققان شیعی، که بر مبنای روایت ابن‌عباس تدوین شده، سورهٔ قریش بیست و نهمین سورهٔ نازل‌شده بر پیامبر اسلام است که در مصحف عثمان صد و ششمین سوره قرآن قبل از سوره ماعون و پس از سوره فیل جای گرفته‌است.[۲۳]

مفسرینی که دو سوره فیل و قریش را یک سوره به حساب آورده‌اند، برای این دو سوره شأن نزول واحدی را ذکر کرده‌اند.[۲۴]علی بن ابراهیم قمی، مفسر شیعی نیز در تفسیر خویش آورده‌است که این سوره دربارهٔ قریش نازل شده‌است.[۲۵] این سوره در قرآن، به دنبال سوره فیل آمده و در آن بر قریش منت گذاشته شده‌است که خدا در ماجرای دفاع از مکه در مقابل سپاهیان ابرهه، با حمایت و دفاع از مکه، سبب شد تا قریش در نزد دیگران مورد احترام قرار گیرند و بتوانند با امنیت کامل کوچ تابستان و زمستان خود را برای تجارت انجام دهند. سپس دعوت به توحید و عبودیت پروردگار کعبه شده‌است.[۲۶][۲۷]طباطبائی، مفسر شیعی به نقل از گروهی از مفسرین در معنای سوره آورده‌است که خدا بلایی را بر سر اصحاب فیل آورد تا قریش در مکه بماند یا دوباره به شهر بازگردد و مکه به این سبب تعظیم شود و محمد -پیامبر اسلام- در این شهر تولد بیابد و به نبوت مبعوث گردد.[۲۸]

مضمون دو سوره فیل و قریش، با هم نوعی ارتباط داشته و به همین در اتحاد این دو سوره اختلافاتی گزارش شده‌است.[۲۹] بر اساس گزارشی که در منابع اهل سنت موجود است، در قرآنی که ابی بن کعب، از صحابه محمد، پیامبر اسلام، نوشته بود، بین این دو سوره، «بسم الله الرحمن الرحیم» وجود نداشت. همین‌طور در گزارشی دیگر از عمرو بن میمون، از راویان حدیث اهل سنت، منقول است که عمر بن خطاب در هنگام قرائت نماز، دو سوره فیل و قریش را پشت سر هم و بدون بسم الله خوانده‌است.[۳۰] این در حالی است که در منابع دیگری از اهل سنت، به وجود بسم الله بین این دو سوره در قرآن ابی بن کعب تصریح شده‌است. همچنین طباطبایی مفسر شیعی، با استناد به روایتی که محمد از نزول سوره‌ای خاص برای قریش خبر می‌دهد، جدا بودن این سوره از سوره قبل از خودش را نتیجه گرفته‌اند. در این بین، آن دسته از شیعیانی که به یکی بودن این دو سوره معتقد شده‌اند؛ استنادشان به سه روایتی است که به یکی بودن این دو سوره اشاره دارند. به گفته طباطبائی، این احادیث که از قول جعفر صادق، امام ششم شیعه، نقل شده‌اند، دچار ضعف در سند، عدم ظهور در وحدت دو سوره و بیان حکم شرعیِ جواز قرائتِ دو سوره فیل و قریش در نماز است. همچنین طباطبایی وجود بسم الله در بین این دو سوره را به تواتر ثابت می‌داند.[۳۱]ابن کثیر به نقل از طبری و همین‌طور ابن عاشور -که هر سه از مفسران اهل سنت می‌باشند- از اجماع مسلمانان در منفصل بودن این دو سوره یاد کرده‌اند.[۳۲][۳۳] ابوحیان، مفسر و نحوی اهل سنت بر فرض اینکه دو سوره فیل و فریش یکی باشند، «لإیلَافِ» را متعلق به یک «اعجبوا» مضمره دانسته و سوره را اینگونه معنا می‌کند: «تعجب است از انس و همدلی قریش، همدلی‌ای که در کوچِ زمستانه و تابستانه مشهود است و سبب شده‌است که عبادت پروردگار این خانه، ترک شود.»[۳۴] بنابر فتوای گروهی از فقهای شیعه، خواندن سوره قریش به تنهایی در نماز صحیح نیست و لازم است قبل از آن سوره فیل نیز قرائت شود. بانو امین، مفسر شیعه، در توجیه این فتوا آورده‌است که هر سوره‌ای که در نماز قرائت می‌شود، باید مستقل در مطلب باشد و بین دو سوره فیل و قریش، ارتباط معنایی وجود دارد و به تنهایی معنای مستقلی ندارند.[۳۵]

ابن جریر، مفسر سنی مذهب، لام ابتدای آیه را لام تعجب دانسته و معنای آیه را «تعجب کنید از همبستگی قریش و نعمت‌هایی که به آنها داده‌ام» می‌داند.[۳۶][۳۷]

کلمه «رِحْلَةَ»، حالتی است که فرد بر روی راحله (مرکبی که برای راهپیمایی طولانی استفاده می‌شود) نشسته باشد و منظور از رحلت قریش، سفرهای خارج از مکه آنان برای تجارت است. این سفرها غالباً دومرتبه در سال و به مقصدهای یمن و شام صورت می‌گرفته‌است.[۳۸][۳۹][۴۰] واژه «الشتَاءِ» اشاره به فصل زمستان و واژه «الصیْفِ» نیز اشاره به فصل تابستان دارد. البته به گفته ابن‌عربی، عارف اهل سنت، این دو واژه به دو نیمه سال اشاره دارد.[۴۱]

در آیه دوم از سفرهای قریش یاد شده‌است. طباطبائی، مفسر شیعه معتقد است که این منت، به جهت امنیتی است که کاروان‌های قریش از آن برخوردار بودند. بر این اساس، در سفرهای تجاری، کاروانیان به راهزن‌هایی برخورد می‌کردند که تنها درآمدشان از غارت کاروان‌های تجاری بود. در این بین کاروان‌های قریش به جهت مقصد یا مبداشان -یعنی شهر مکه- مورد احترام بوده و مورد تعرض راهزن‌ها قرار نمی‌گرفتند.[۴۲]ابن‌عباس در بیان سفرهای قریش، از سفر به یمن و بُصرَی یاد می‌کند. دیگران نیز از سفر به طائف در تابستان و سفر به مکه در زمستان برای تجارت گزارشاتی نموده‌اند. به گفته ابن کثیر مفسر اهل سنت، چهار سفر تجاری برای قریش یاد شده‌است. اصحاب ایلاف نیز چهار نفر بوده‌اند: فرزندان عبدمناف که به شام سفر می‌کردند، عبدالشمس که به حبشه تجارت می‌کرد، مطلب که به سوی یمن در سفر می‌بود و نوفل که به فارس عزیمت می‌کرد. به این افراد «مجیرین» (به معنای اداره کنندگان) گفته می‌شد.[۴۳]علی بن ابراهیم قمی، مفسر شیعه در توضیح ایلاف قریش، می‌نویسد که قریش، معاششان از دو سفر تجاری (رحلت) که در تابستان و زمستان صورت می‌گرفت تأمین می‌شد. آنها از مکه پوست، محصولات دریایی و آنچه در ساحل بارگیری می‌شده را به شام منتقل کرده و از آنجا حبوبات، لباس و آرد تأمین کرده و به مکه بازمی‌گشتند. این امر سبب شده بود تا الفت و همبستگی بین قریشیان حاصل شود. با بعثت محمد، مردم به شهر مکه روی آورده و این سرزمین محلی پر رونق برای قریشیان شد و دیگر نیاز به رحلت و سفرهای تجاری نبود. البته سید محمدحسین طباطبائی، مفسر شیعه، به این گفته نقد داشته و آن را با ظاهر آیه و ارتباط سوره با سوره فیل، در تعارض می‌داند.[۴۴]ابن کثیر، مفسر اهل سنت نیز زمان و مقصد این دو سفر مورد اشاره قرآن را، یمن در زمستان و شام در تابستان می‌داند.[۴۵]طبرسی، مفسر شیعی معتقد است که تکرار ایلاف در آیه دوم، به جهت بیان اهمیت رحلت قریش را برساند و از نعمت‌های زیاد موجود در آن خبر بدهد.[۴۶]

طباطبایی، مفسر شیعه و ابن کثیر، مفسر اهل سنت معتقدند که فاء در آغاز آیه، یا برای رساندن مفهوم شرطیت است؛ به این بیان که شاید کسی توهم کند، برای پرستش خدای این خانه، نیاز به شرایطی است که با نبود آن شرایط، پرستش لازم نیست؛ که آیه در مقام پاسخ می‌گوید به گذشته شما کاری نداریم، امروز وظیفه شما پرستش خدای خانه است. یا برای تفصیل آمده‌است که بگوید در چه شرایطی باید خدای این خانه پرستش شود و در چه شرایطی پرستش نشود و در نهایت بگوید که خیر، باید همیشه خدای این خانه پرستش شود.[۴۷][۴۸] ابن کثیر در توضیح این آیه و با استناد به روایتی از رسول اسلام، آورده‌است که خداوند به جهت نعمت‌هایی چون قرار دادن حرم امن و خانه‌ای مقدس برای قریشیان، از آنها توقع عبادت داشته و منظور از عبادت نیز، پرستش موحدانه است.[۴۹] این در حالی است که قریش، به عبادت بت‌ها روی آورده بودند و تنها در مراسم حج سالانه، ذکر و یادی از خدای یگانه می‌نمودند. منظور از بیت در آیه نیز، به جهت الف و لام تعریف، بیت مخصوصی است که همان کعبه باشد. اعراب در اینکه این خانه، خانه خداوند یگانه است، اتفاق داشته‌اند.[۵۰]

آیه چهارم و پنجم، از دو نعمت ظاهری اشاره دارد که به واسطه پرستش خدا در مکه به قریشیان داده شده‌است. طباطبائی، مفسر شیعه در تشریح این نعمت می‌نویسد که سرزمین مکه، در دره‌ای خشک واقع شده که نه تنها زراعت مناسبی نداشته، بلکه پرورش دام نیز در آنجا رونقی نداشته‌است. اهالی این سرزمین برای تأمین نیازهای خود مجبور به سفرهای تجاری بودند که معضل این سفرها نیز، ناامنی منطقه و راه‌ها بوده‌است؛ بنابراین خدا در این آیه، دعوت به پرستش خویش می‌کند تا این دو معضل، تبدیل به امنیت و رونق این شهر به جهت سفر زائران خانه خدا به این منطقه گردد.[۵۱] ابن عاشور، مفسر اهل سنت نیز مراد از امنیت را، امنیت راه برای تجارت، امنیت قبیله در مقابله با سایر طوایف عرب و امنیت شهر در مقابل سفرهای سایر ملل به آن منطقه دانسته‌است و در تشریح آن می‌نویسد که در ایام حج، حبشی‌ها از طریق دریایی به همراه کشتی و یمنی‌ها از طریق زمینی به همراه شتران، بارهای طعام فراوانی را به شهر مکه آورده و به‌فروش می‌رساندند.[۵۲] اما مکارم شیرازی، مفسر شیعه، در این باره معتقد است که این دو نعمت، با نابودی لشکریان ابرهه رخ داده‌است.[۵۳] ابوحیان، مفسر اهل سنت نیز از دعای ابراهیم نبی در حق اولادش یاد کرده و این دو نعمت را ثمره آن دو دعا می‌داند. این دو دعا در آیه ۳۷ و ۳۵ سوره ابراهیم بیان شده‌اند.[۵۴]رازی، مفسر سنی مذهب نیز از روایتی یاد می‌کند که بر اساس آن، پس از تکذیب نبوت محمد توسط مکیان، محمد به حق آنان نفرین کرد و آنان دچار قحطی شدند، پس از آن با درخواست مکیان و با دعای محمد برای رفع عذاب، قحطی از بین رفت. همچنین وی با اشاره به اینکه خدا اکرم الاکرمین است، چگونه به واسطه نعمتی که به قومی داده‌است، آنان را مورد منت قرار می‌دهد؛ پاسخ می‌دهد که منظور از این آیه، منت‌گذاری نبوده و به جهت اصلاح و ارشاد نازل شده‌است.[۵۵] ابن عاشور، مفسر سنی مذهب، بدلیت امنیت از خوف و گرسنگی از اطعام در آیه را اقتضاء وجود گرسنگی و خطر در شهر مکه تعبیر کرده‌است.[۵۶] طبرسی، مفسر شیعه، از نکره آمدن «جوع» و «خوف»، شدت گرسنگی و ترس را برداشت کرده‌است.[۵۷]

ابن کثیر، مفسر اهل سنت، از پیامبر اسلام نقل می‌کند که سوره قریش در فضیلت قبیله قریش نازل شده‌است.[۵۸] در حدیثی از پیامبر اسلام به نقل از ابی بن کعب آمده‌است که: «کسی که سوره قریش را بخواند به تعداد هر یک از کسانی که در گرد کعبه طواف کرده، یا در آنجا معتکف شده، ده حسنه به او می‌دهند.»[یادداشت ۱][۵۹] در تفسیر روایی البرهان،‌ از تفاسیر شیعه، از خواص این سوره برای دفع آسیب از خوراکی‌های مشکوک به مضر یاد شده‌است.[۶۰]طبرسی، مفسر شیعه از جعفر صادق نقل می‌کند که «دو سوره را در یک رکعت نماز نمی‌توان جمع کرد مگر سوره ضحی و الم نشرح، و الم تر کیف و لایلاف قریش را.»[۶۱]

بِسمِ جار و مجرور، الله مضاف الیه، فعل و فاعل پس از آن محذوف است. الرَّحمنِ نعت برای الله، الرَّحیمِ نعت برای الله، لایلَفِ متشکل از لام تعلیل و فاعل ایلاف، خدا و مفعول اولش قریش و مفعول دومش حذف شده‌است. (لام حرف جر، ایلاف مجرور) قُرَیْشٍ مفعول ایلاف (مضاف الیه)

اين توهم مي‌فرمايد” اگر در گذشته چنين كرديم و چنان شد و شما چنان بوديد و چنين شديد، كاري به گذشته نداريم، گذشته هر چه بوده بايد امروز رب آن بيت را بپرستيد، كه شما را با ايام دو رحلت مانوس كرد، و در اين وظيفه هيچ شرطي در كار نيست”. و يا بويي از تفصيل را داشته، يعني جا داشته توضيح دهد در چه حالي رب اين بيت را بپرستند، و در چه حالي نپرستند، و اين دو حال را از يكديگر جدا كند، چون جاي چنين توهمي بوده، فرموده: نه، تفصيلي در بين نيست، در هر حالي كه پيش بيايد بايد رب اين بيت را بپرستيد، پس حرف فاء در اين آيه نظير حرف” فاء” در آيه” وَ لِرَبِّكَ فَاصْبِرْ” «۱» است.

و حاصل معناي آيات سه‌گانه اين است كه قريش بايد رب اين بيت را بپرستد، بخاطر اينكه رب اين بيت ايشان را با دو رحله تابستاني و زمستاني مانوس كرد، تا هم گردونه تجارت و زندگيشان بگردد، و هم در وطن ايمن باشند.

آنچه تا كنون گفته شد بر اين فرض بود كه سوره مورد بحث جداي از سوره فيل، و سياقش مستقل از سياق آن باشد، و اما بر فرضي كه اين سوره جزو سوره فيل و متمم آن باشد، در اين فرض گفته‌اند حرف” لام” در كلمه” لايلاف” تعليلي و متعلق به مقدري است كه مقام بر آن دلالت مي‌كند، و معنايش اين است كه: اگر ما اين رفتار را با اصحاب فيل كرديم، نعمتي بود از ما به قريش، اضافه بر نعمتهايي كه بر آنان انعام كرده بوديم، و دو رحلت زمستاني و تابستاني به آنان داده بوديم، پس گويا فرموده: نعمتي به سوي نعمت ديگر به ايشان داديم، و لذا بعضي «۲» گفته‌اند: لام مذكور در آخر به معناي” الي- به سوي” منجر مي‌شود، و اين گفته” فراء” است.

و بعضي «۳» ديگر گفته‌اند: معنايش اين است كه: ما اين بلا را به سر اصحاب فيل آورديم تا قريش با شهر مكه مانوس شود و بتواند در آن شهر بماند، و يا اين كار را كرديم تا قريش را كه از ترس ابرهه از شهر گريخته بودند، دو باره به شهرشان علاقمند كنيم، لذا لشكر ابرهه را هلاك كرديم، و اين باعث شد كه قريش بيش از پيش به مكه و كعبه علاقمند شوند، و نيز محمد (ص) در آنجا متولد شود و سپس به عنوان رسولي بشير و نذير مبعوث گردد، ليكن اشكال در اين چند معنا در استفاده آنها از سياق است، و اينكه اين معاني از كجاي سياق بر مي‌آيد.

__________________________________________________

معنی کلمه الشتا در سوره فیل چیست

(۱)و به خاطر پروردگارت شكيبايي كن. سوره مدثر، آيه ۷.

(۲ و ۳)مجمع البيان، ج ۱۰، ص ۵۴۵.

ترجمه الميزان، ج‌۲۰،

و” راحله” به معناي شتري است كه براي راه پيمايي نيرومند باشد.

و منظور از” رحلت قريش” مسافرت آنان از مكه به بيرون براي تجارت است، و اين رحلت از مشخصات اهل اين شهر بوده، چون اين شهر در دره‌اي خشك و سوزان و بي آب و علف واقع شده، كه نه زرعي در آن هست و نه ضرعي (پستان شيرداري) ناگزير قريش زندگي را از راه تجارت مي‌گذارنيد، و در هر سال دو نوبت به تجارت مي‌رفت، يك نوبت در زمستان كه به طرف يمن مي‌رفت، و نوبتي ديگر در تابستان كه به سوي شام ره مي‌سپرد، و با اين دو نوبت سفر كردن زندگي خود را اداره مي‌نمود، و مردم يمن و شام پاس احترام قريش را مي‌داشتند، زيرا خانه كعبه بيت الحرام در بين ايشان واقع شده بود، و به همين جهت راهزنان و غارتگران كه ممر عيشي به جز دزدي و غارت نداشتند، متعرض ايشان نمي‌شدند، نه سر راه را برايشان مي‌گرفتند، و نه به شهرشان حمله‌ور مي‌شدند.

و در جمله” لايلاف قريش” حرف لام در كلمه” لايلاف” لام تعليل است، و فاعل در” ايلاف” خداي سبحان، و مفعول ايلاف (آن كساني كه خدا مردم را با ايشان مانوس كرد) قريشند، پس كلمه” قريش” مفعول اول فعل ايلاف است، و مفعول دومش حذف شده، چون جمله بعدي يعني” إِيلافِهِمْ رِحْلَةَ الشِّتاءِ وَ الصَّيْفِ” مي‌فهماند كه آن مفعول چيست، و جمله” ايلافهم…” بدل از جمله” ايلاف قريش” است، و فاعل در” ايلافهم” نيز خداي سبحان، و مفعول اولش ضمير جمعي است كه در ظاهر كلام آمده، و به قريش بر مي‌گردد، و مفعول دومش كلمه” رحلة…” است، و تقدير چنين است،” لايلاف اللَّه قريشا رحلة الشتاء و الصيف- خداي سبحان با مرغان ابابيل آن دفاع را از خانه‌اش كرد، و به شما قريش اين عزت و احترام را ارزاني داشت تا شما قريش با رحلت زمستاني و تابستاني مانوس شويد، و امر معاشتان بگذرد” «۱».

َلْيَعْبُدُوا رَبَّ هذَا الْبَيْتِ”

حرف” فاء” در آغاز جمله” فليعبدوا” در اصطلاح ادبيات براي اين آمده كه مطلب بويي از شرطيت را داشته، يعني جا داشته كسي توهم كند كه پرستش رب اين بيت لا بد شرايطي دارد كه با بودن آن شرايط بايد رب اين بيت را پرستيد، و با نبودنش نپرستند. براي رفع

__________________________________________________

(۱)و گر نه اگر اين كرامت از خانه كعبه به ظهور نمي‌رسيد، دزدان و غارتگران فرقي بين شما و ساير مردم نمي‌گذاشتند، و كاروانتان را مي‌دزديدند، و حتي در خود مكه نيز از هجوم و غارتشان ايمن نمي‌بوديد.” مترجم”.

ترجمه الميزان، ج‌۲۰،



آخرین پرسش ها و پاسخ ها را همه روزه در ایمیل خود مطالعه کنید

ما 11144 مهمان و بدون عضو آنلاین داریم

کلیه حقوق مادی و معنوی این سایت محفوظ و استفاده از مطالب آن تنها با ذکر منبع مجاز است.

0