معنی کلمه ناسخ چیست

معنی کلمه ناسخ چیست

نسخ در لغت یعنی ازاله  ، تغییر ، ابطال و مانند آن و در اصطلاح یعنی وضع قانون جدید که قانون سابق را نفی کند به طوری که جمع آن دو با هم ممکن نباشد . قانون جدید را ناسخ و قانون سابق را منسوخ می گویند . قرآن مجید در چند آیه به وقوع نسخ در قرآن اشاره کرده است از جمله آیه 106 سورة بقره که می فرماید :« ما ننسخ من آیة أو ننسها نأت بخیر منها او مثلها» ، « هر آیه ای را نسخ کنیم یا آن را به [دست ] فراموشی سپاریم ، بهتر از آن یا مانندش را می آوریم ». ذکر این نکته لازم است که نسخ( وضع قانون جدید و نفی قانون سابق) در آیات قرآن به معنای جهل شارع نیست بلکه از آن جا که احکام تابع مصالح و مفاسدند ، در پاره ای از موارد ، مصلحت یا مفسدة یک امری ، همیشگی نبوده بلکه محدود به زمانی خاص است لذا ارادة شارع نیز از همان آغاز به صورت موقت و محدود به آن تعلق می گیرد و با پایان یافتن مصلحت آن حکم ، حکم جدید ، جعل و صادر می شود . بنابراین آیات ناسخه ، احکام و قوانین جدیدند که پیروی از آنها بر همه لازم است. و تعداد آیات ناسخ و منسوخ در قرآن بسیار اندک است که البته در تعداد آنها ، میان مفسّران اندیشمندان علوم قرآنی ، کمی اختلاف است اما در هر صورت موارد این آیات روشن است لذا موجب گمراهی نخواهد شد . مفسّر بزرگ قرآن ، علامة طباطبایی ، معتقد است تنها 5 مورد نسخ در قرآن واقع شده است که عبارتند از :آیة عفو و بخشش : در آیه 109 سورة بقره ، به گذشت از اهل کتاب در آغاز هجرت دستور داده می شود ، آیة 29 سورة توبه که امر به قتال با آن دسته از اهل کتاب که ایمان نمی آورند و … می کند این آیه را نسخ کرده است . آیة نسخ حرمت زناشویی در شب های ماه رمضان که مفاد آیة 187 سورة بقره است.آیة جزای فاحشه : آیة 15 سورة نساء با آیة 2 سورة نور نسخ شده است .آیة توارث از طریق ایمان : که آیه 6 سورة احزاب ، آیة 7 سورة انفال را نسخ کرد. آیة نجوا : که آیه 125 سورة مجادله با آیة بعدی همین سوره نسخ شد. برای مطالعة بیشتر دربارة این بحث شیرین قرآنی می توانید به منابع زیر مراجعه کنید .[1]اما در مورد محکم و متشابه : قرآن مجید آیات خود را به دو دسته محکم و متشابه تقسیم نموده است: «هُوَ الَّذی أَنْزَلَ عَلَیْکَ الْکِتابَ مِنْهُ آیاتٌ مُحْکَماتٌ هُنَّ أُمُّ الْکِتابِ وَ أُخَرُ مُتَشابِهاتٌ فَأَمَّا الَّذینَ فی قُلُوبِهِمْ زَیْغٌ فَیَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْتِغاءَ الْفِتْنَةِ وَ ابْتِغاءَ تَأْویلِهِ وَ ما یَعْلَمُ تَأْویلَهُ إِلاَّ اللّهُ وَ الرّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ یَقُولُونَ آمَنّا بِهِ کُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنا وَ ما یَذَّکَّرُ إِلاّ أُولُوا اْلأَلْبابِ» یعنی:«او کسی است که این کتاب را بر تو نازل کرد که قسمتی از آن آیات “محکم” (صریح و روشن) است که اساس این کتاب می باشد، (و هرگونه پیچیدگی در آیات دیگر، با مراجعه به اینها برطرف می گردد) و قسمتی از آن “متشابه” است (آیاتی که به خاطر بالا بودن سطح مطلب و جهات دیگر، در نگاه اول، احتمالات مختلفی در آن می رود، ولی با توجه به آیات محکم، تفسیر آنها آشکار می گردد.) اما آنها که در قلوبشان انحراف است، به دنبال متشابهاتند، تا فتنه انگیزی کنند (و مردم را گمراه کنند) و تفسیر (نادرستی) برای آن می طلبند، در حالی که تفسیر آنها را جز خدا و راسخان در علم، نمی دانند. (آنها که به دنبال فهم و درک اسرار همه آیات قرآن در پرتو علم و دانش الهی اند) می گویند: ما به همه آن ایمان آورده ایم همه از طرف پروردگار ماست، و جز صاحبان عقل متذکر نمی شوند (و این حقیقت را درک نمی کنند.)[2]مراد از آیات محکم، آیاتی است که در معنی آنها یک نوع صراحت و اتقانی وجود دارد که خواننده بدون تردید و اشتباه به معنای آنها پی می برد مثل همین آیه که می فرماید: آیات قرآن بر دو دسته محکم و متشابه هستند، که آیه دلالتی صریح بر معنی خود دارد. و هر کسی که آیه را بخواند و با لغت عربی آشنا باشد بدون تردید معنی آنرا متوجه می شود. اما آیات متشابه، آیاتی هستند که مقصود از آن برای شنونده روشن نیست. و چنان نیست که شنونده به محض شنیدن، معنی آنرا درک کند. بلکه در این که منظور چیست؟، تردید دارد و تردیدش وقتی برطرف می شود که به آیات محکم رجوع نموده و به کمک آنها معنای آیات متشابه را مشخص کند، و در نتیجه همان آیات متشابه نیز محکم می شوند. پس آیات محکم خود بخود محکم هستند و آیات متشابه، بوسیله آیات محکم، محکم می شود.[3] از ترجمه شریفه و توضیحات مشخص شد که آیات محکم و متشابه در اختیار و در دسترس مردم قرار دارد ولی اینطور نیست که این دو از هم جدا باشند بلکه با مراجعه و توجه به معانی آنها می فهمیم که کدام محکم و کدام متشابه است.

[1] علوم قرآنی ، آیت الله محمد هادی معرفت ، صص 248 – 269/درسنامة علوم قرآنی ، حسین جوان آراسته ، صص 385 – 436

[2] آل عمران/ آیه 7- ترجمه آیة الله مکارم شیرازی.

[3] تفسیر نمونه ج 2/ ص 437 به بعد.

سلام.

ضمن تشكر و تقدیراز حسن توجه شما، به اطلاع می رسانیم كه اشكال مذكور اصلاح شد.

آیات قرآن که دلالت بر وجوب نماز می کنند، بسیارند.

خداوند متعال، در قرآن کریم درباره ماه رمضان می فرماید؛ رمضان است ماهی که در آن برای راهنمایی مردم و بیان راه روشن هدایت و جدا ساختن حق از باطل، قرآن نازل شده است.
رسول خدا (ص) در ضمن خطبه ای در فضیلت…

نرسیدن به محل اقامت، قبل از ظهر رمضان

دعا برای باطل كردن سحراگر كسی زبان بند شده باشد آیا دعایی برا ی باطل كردنش وجود دارد؟ 2-اگردختری خوا ستگارهایی داشته با شد ولی این خواستگارها نتوانند بیان كنند آنهم بمدت 10 سا ل ودختر هم یك دختر مذهبی…

نامهای دیگر قیامت در قرآننامهای دیگر قیامت در قرآن چیست؟
قرآن کریم از روز قیامت به اسامی مختلفی یاد می کند و در هر یک وجهی از وجوه آن را بیان می کند. پاره ای از این اسامی بدین قرار است:

الف-یوم ال…

نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله در تمام عمر پر برکت خویش از کودکی تا هنگامی که به ملکوت اعلی پر کشید، نمونه و مظهر عالی ترین اخلاق، رفتار و گفتار بوده است. سنت و سیره آن حضرت برای همه انسان ها و خص…

در مورد یاد شده کینه به دل داشتن کار درستی نیست و گناه محسوب می‌شود. باید سعی شود هرطوری شده مشکل حل شود و نسبت به رفتارها و تهمت‌ها عفو را پیشه‌ خویش قرار داد. زیرا عفو و گذشت خصلت انسان‌های شایسته ا…

حوادث ناگوار و حتی جنایت های دهشتناک این چند وقت اخیر مانند سیل، زلزله، قتل و کشتار مسلمانان و جنگ و خونریزی در نقاط مختلف جهان و اتفاقات اخیری که در یک سال گذشته رخ داده است، موجب شده که هر از گاهی د…

بی تردید با آشنایی با علل لجاجت می توان مسیر درمان آن را هموار کرد. به طور کلی علل لجاجت گاهی ریشه در فرد لجوج دارد و گاهی ریشه در فرد مقابل و گاهی در هر دو. اما این علل می تواند یک یا چند تا از عوامل…

یکی از راه هایی که می توان با خود ارضایی و شهوت جنسی مبارزه کرد و بر آن فائق و پیروز شد، راه تقوا و پرهیزکاری است. در روایتی که از حضرت امام صادق علیه السلام نقل شده است، روزه وسیله کنترل شهوات شمرده …

ما مکلفیم عقلاً و شرعاً به این که اصلح را بشناسیم؛ اصلح از لحاظ علم، از لحاظ تقوا، از لحاظ مدیریت و آن مواردی که در پستی که می خواهد عهده دار شود دخالت دارد. صرف این که آن فرد در فقه اعلم باشد، کفایت …

امام فرمودند: اگر رئیس جمهور به نصب ولی فقیه نباشد، غیرمشروع است، وقتی غیرمشروع شد، طاغوت است، اطاعت او اطاعت طاغوت است. معنای این جمله چیست؟… مگر مردم با خلفای بنی امیه و یا بنی عباس بیعت نکردند؟ آ…

دوستی با جن های مسلمان و استفاده از آنها
آیا می توان با جن های مسلمان دوست شد و آنها را بعنوان استاد برای درمان بیماریها استفاده کرد؟

در عقیده اسلامی جن موجودی است مختار، مکلف، مخلوق از آتش،…

حکم مذیبا سلام ! در استفتائات ایت ا… خامنه ای مذی ( مایعی که هنگام ملاعبه ترشح می یابد ) پاک است منظور از این پاکی چیست ؟ صرفا باعث وجوب غسل جنابت نمی شود و یا اینکه حتی به وضو هم ضرری نمی رساند ! (…

چرا پدر بخاطر کشتن فرزندش قصاص نمی شود؟شنیده ام اگر پدری فرزندش را بکشد قصاص نخواهد شد آیا این امر درست است و اگر چنین است علت آن چیست؟
بله یکی از شرائط قصاص آن است که قاتل پدر مقتول نباشد، حتی اگر پ…

کسی که از روی کتاب یا نوشته ای نسخه برداری می کند، باطل کننده، نسخ کننده. [خوانش: (س) [ع.] (اِفا.)]

مبلغ سود سهام عدالت امروز چهارشنبه 10 شهریور 1400 چقدر است؟

پیش بینی بورس فردا شنبه 13 شهریور 1400 | وضعیت بورس امروز

پیش بینی قیمت طلا و دلار فردا پنجشنبه 11 شهریور 1400

خلاصه داستان قسمت ۵۶ سریال ترکی شعله های آتش

معنی کلمه ناسخ چیست

خلاصه داستان قسمت اول تا آخر سریال ترکی شعله های آتش (شعله ور)

خلاصه داستان قسمت ۶ سریال ترکی آپارتمان بی گناهان + عکس

خلاصه داستان قسمت اول تا آخر سریال ترکی آپارتمان بی گناهان + عکس

خلاصه داستان قسمت 5 سریال ترکی آپارتمان بی گناهان + عکس

خلاصه داستان قسمت ۳۰۸ سریال ترکی روزگاری در چکوروا

(بخش دوم) خلاصه داستان قسمت اول تا آخر سریال ترکی روزگاری در چکوروا + عکس

جدولیاب چهارشنبه 10 شهریور 1400

فردا پنجشنبه 11 شهریور 1400 | فال آنلاین فردا

فال حافظ امروز چهارشنبه 10 شهریور ماه 1400 همراه با تعبیر

وضعیت طرح ترافیک امروز چهارشنبه 10 شهریور 1400

خلاصه داستان قسمت اول تا آخر سریال افرا از شبکه 1 سیما

 

پی‌نوشت‌ها:

1. ابن فارس؛ معجم مقاییس اللغه؛ ج 5، ص 424-425، ذیل «نسخ».
2. همان.
3. فخرالدین طریحی؛ مجمع البحرین؛ ج 4، ص 302: «ن س خ».
4. همان، ص 55، ح 77.
5. تفسیر المنسوب إلی الإمام العسکری (علیه‌السلام)؛ ص 491، ح 311.
6. محمدبن مسعود عیاشی؛ تفسیر العیاشی؛ ج 1، ص 11، ح 7.
7. همان، ص 10، ح 1.
8. حرعاملی؛ وسائل الشیعه؛ ج 17، ص 253، ح 11.
9. همان. شایان ذکر است: علامه طباطبایی به دلیل موافقت نداشتن روایت با قرآن و به دلیل ضعف سند، آن را مردود دانسته‌اند (محمدحسین طباطبایی؛ المیزان؛ ج 4، ص 178).
10. بقره: 181.
11. بقره: 182.
12. بقره: 182. حر عاملی؛ وسائل الشیعه؛ ج 19، ص 351-352، ح 1.
13. محمد کلینی؛ الکافی؛ ج 2، ص 83-84، ح 4.
14. بقره: 106.
15. محمد کلینی؛ الکافی؛ ج 1، ص 328، ح 12.
16. محمدبن حسن طوسی؛ تهذیب الاحکام؛ ج 4، ص 153، ح 8.
17. بقره: 106.
18. محمدبن مسعود عیاشی؛ تفسیر العیاشی؛ ج 1، ص 55، ح 77.
19. حر عاملی؛ وسائل الشیعه؛ ج 22، ص 237-238، ح 4.

 

شرکت حسابداری

ماه عسل

سیکس پک

شناخت ناسخ و منسوخ قرآن از همان عهد نخست اسلام در میان مسلمانان اهمیت ویژه‎ای داشت؛ زیرا آگاهی به آن، از جمله مقدمات لازم برای فهم کتاب خدا و استنباط احکام الهی به شمار می‎آمد.

شناخت ناسخ و منسوخ قرآن از همان عهد نخست اسلام در میان مسلمانان اهمیت ویژه‎ای داشت؛ زیرا آگاهی به آن، از جمله مقدمات لازم برای فهم کتاب خدا و استنباط احکام الهی به شمار می‎آمد.

نسخ در لغت
واژه نسخ در لغت به معانی مختلفی آمده است. از جمله به معنی زایل ساختن، از بین بردن و تبدیل کردن[1] چنان‎که می‎گویند: «نسخت الشمس الظل» یعنی آفتاب سایه را از بین می‎برد.
واژه «نسخ» در میان صحابه رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلّم ـ و مسلمانان دوران بعد، بیشتر به همین معنی استعمال شده است.
بنابراین، ممکن است نسخ در پدیده‎های طبیعت و ادیان هم اتفاق بیفتد[2]. به عنوان مثال اگر دینی از بین برود و دین دیگری جایگزین آن شود، نسخ است. یا اگر پیامبری وفات کند و نبی دیگری جایگزین او شود، نسخ است.
واژه نسخ به همین معنی (تبدیل کردن و جایگزین نمودن و از بین بردن) در قرآن آمده است: « مَا نَنْسَخْ مِنْ آیَةٍ أَوْ نُنْسِهَا نَأْتِ بِخَیْرٍ مِنْهَا أَوْ مِثْلِهَا أَلَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ[3] ؛ هر حکمى را نسخ کنیم‏، و یا نسخ آن را به تأخیر اندازیم‏، بهتر از آن‏، یا همانند آن را مى‏آوریم‏. آیا نمى‏دانستى که خداوند بر هر چیز توانا است‏؟!».

نسخ در اصطلاح
نسخ در اصطلاح ،رفع و برداشتن حکمی از احکام ثابت دینی در اثر سپری شدن وقت و مدت آن است.[4] به عبارت دیگر نسخ در اصطلاح، رفع و برداشتن یک حکم است ـ که بر حسب ظاهر، اقتضای استمرار و دوام داشته است ـ و جایگزین کردن حکم دیگر، به گونه‎ای که اجتماع آن دو حکم با هم ممکن نباشد؛ خواه تنافی بین دو آیه حکم، ذاتی باشد و یا به خاطر دلیل خارجی.[5]
به عنوان مثال یک معلم در جلسه امتحان می‎خواهد به دانش‎آموزان 2 ساعت وقت بدهد، ولی برای این‎که سرعت عمل آن‎ها بیشتر شود می‎گوید: تا یک ساعت دیگر برگه‎های امتحانی را تحویل دهید، امّا خودش می‎داند که بعد از یک ساعت این دستور خود را لغو و زمان را تمدید خواهد کرد.
علامه طباطبایی در این باره می‎فرماید:
نسخ در قرآن مجید بیان انتهای زمان حکم منسوخ است، به این معنی که مصلحت جعل و وضع حکم اولی، مصلحتی موقتی و محدود باشد و طبعاً اثر آن  نیز ـ که حکم است ـ محدود و موقت می‎شود، پس از چندی حکم دومی پیدا شده و خاتمه یافتن مدت اعتبار حکم اولی را اعلام می‎کند.[6]
به عبارت دیگر، نسخی که به خدا نسبت داده می‎شود چیزی است که به حسب نگرش ظاهری ما نسخ شمرده می‎شود، ولی قانون نسخ شده از نظر علم الهی از همان آغاز موقت و محدود بوده، لکن مصالح ایجاب می‎کرده که خداوند پایان زمانی آن حکم را تا اعلام حکم بعدی پنهان دارد.
 از این روی، حقیقت نسخ از ناحیه خداوند تأخیر در بیان زمان پایان یک حکم و قانون است که به خاطر حکمت‎هایی صورت می‎گیرد، نه پیدایش رأی جدید؛ چرا که تبدل رأی در ذات خدا محال است.
امّا اگر قانون و تشریع از همان آغاز محدود به زمان معینی معرفی شده باشد، رفع این حکم پس از انقضای مدت آن، نسخ محسوب نمی‎شود. همان‎گونه که برداشتن حکم در موارد ضرر، حرج و اضطرار و یا مصالح و ضرورت‎های دیگر نیز نسخ شمرده نمی‎شود؛ زیرا تعریف نسخ بر آن صادق نیست و همة این موارد از قبیل تبدیل موضوع است و نه رفع حکم[7].
به عبارت دیگر، در این موارد حکم جدید برای موضوع جدید آمده، و موضوع قبلی به کلی از بین رفته است؛ به عنوان مثال اگر روزه واجب است، برای شخص مریض حرام شود، این عنوان نسخ نیست، بلکه موضوع وجوب روزه «انسان مکلف سالم» است و موضوع حرمت روزه «انسان مریض» است. پس موضوع عوض شد، نه این‎که حکم نسخ شده باشد.

پی نوشت ها: 
[1] . لسان العرب، ج 3، ص 61.
[2] . ر.ک. طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان، ج1، ذیل آیه 106 از سوره بقره.
[3] . بقره/ 106.
[4] . خویی، سید ابوالقاسم، شناخت قرآن، تلخیص و ترجمه هاشم هریسی، ص 353. ؛ ر.ک. خویی، سید ابوالقاسم، البیان فی علوم القرآن، بی جا، انتشارات کعبه، ج2، صص 450.
[5] . سعیدی روشن، محمد باقر، علوم قرآن، قم، انتشارات مؤسسه امام خمینی(ره)، چاپ اول، 1377، ص 302.
[6] . طباطبایی، سید محمد حسین، قرآن در اسلام، انتشارات اسلامی، ص 49.
[7] . ر.ک. خویی، شناخت قرآن، تلخیص و ترجمه هاشم هریسی، ص 351؛ و طباطبایی، سید محمد حسین، قرآن در اسلام، انتشارات اسلامی، ص 48؛ و سعیدی روشن، محمدباقر، علوم قرآن، چاپ اول، قم، انتشارات مؤسسه امام خمینی (ره)، ص 301.معنی کلمه ناسخ چیست

 

پایگاه خبری افکارخبر توسط سرورهای

گروه نرم افزاری آسام

میزبانی می شود.

0